Jaso gabeko oparia, dendan aldatzeko praka edo olentzeroaren iruditxoa apalategira eramateko xedeak, agian, bukatu gabe ditugu. Gabona edo neguko solstizioko zikloa ospatu berria dugu eta aspaldikoa dirudi. Azkarregi bizi gara. Garai hauetan klasikoa den eztabaida berpizten da: sasoiak duen misterioa, atabismoa edo magia gutxiestea. Akabo sinesmen eta tradizio espiritualak. Denak omen iraganekoak, ilunak, baldarrak.
Aristotelesek “Metafisika” testuan idatzi zuen mitoaren funtzioa gogoa piztea dela harriduraren eta txundiduraren bidez ezagutza zabaltzeko. Eta gaineratu zuen mitoa ezin dela zorrotz aztertu, hobe dela konfiantza arrazoibidean eta demostrazioan jartzea.
Hori bai, mitoak eta arrazoiak aztertzen ikasi behar dugu. Adibidez, Olentzero eta Jesuses askatxo zaharra mitoak dira, jakina, gaurko Amazon edo Unzuren hostela diren bezala. Mitozale moderno inozoak gara.