Clara Immerwahr
Gaurko gizalabak ez zuen bizitza oso erraza eraman. Bere izena Clara Immerwahr zen, eta Prusian jaio zen, 1868an.
Haren familia nekazaria zen, baina bera kimikazale amorratua zen. Emakumea zenez, unibertsitatera ezin izan zen joan. Maistra ikasketak egin zituen , eta entzule gisa unibertsitatera joateko baimena eskatu zuen. Azkenik, lortu zuen hura 1896an, 28 urte zituela.
Baina itxaroteak merezi izan zuen, bi urte geroago Alemanian unibertsitateko azterketa bat gainditu zuen lehendabiziko emakumea izan baitzen. Eta urte bat geroago Kimikan doktoretza lortu zuen.
Handik aurrera ikerketetan aritu zen, eta artikulu zientifiko batzuk idatzi zituen. Horrez gain, eskoletan klaseak ematen zituen,.
Garai hartan, txikitatik ezagutzen zuen Fritz Haberrek berarekin ezkontzeko eskatu zion. Zientzialaria zen bera, eta haren karrera profesionala bikaina izango zela zirudien.
Baina Clarak ez zuen onartu, ondo baitzekien ezkondu ostean ezin izango zuela ikasi, eta berak ikasten jarraitu nahi zuen, nahiz eta argi eduki oso zaila zela zientzian lekutxo bat aurkitzea emakumea izanez gero.
Baina denboratxoa pasa ondoren, eta Clara doktore gisa aritu ostean, elkartu ziren berriro, eta orduan bai, Clarak baietz esan zion. 1901ean ezkondu ziren.
Garai hartan, Fritz Harber, senarra, PH neurgailuak izango zirenen oinarriak ezartzen ari zen. Gainera, disolbagarri gai bat lortzeko lan egiten ari zen buru-belarri, ongarri gisa erabiltzeko gero, eta era horretan garai hartan pobretu ziren laborantza-lurrei behar zuten nitrogenoa emateko. Populazioa gero eta handiagoa zen, baina alorrek denek jan ahal izateko adina elikagai ez zuten ematen; beraz, egiten ari zen lana premiazkoa zen.
Eta, azkenik, lortu zuen. Fritz Haber-Bosch bezala ezagutzen den erreakzioaren bidez landareek asimilatu dezaketen nitrogenoa nola lortu eta nitrogeno hori industrialki nola ekoiztu aurkitu zuen.
Clarak ikasketetan lagundu zion senarrari, eta ingelesera itzuli zituen bere lanak.
Baina besterik ez. Semea hazi behar izan zuen, eta garaiko gizartearen arauak errespetatu; beraz, ezin izan zuen bere karrera profesionala garatu, senarrarena aupatzen ari zen bitartean.
Gerra Handiaren aurreko urteetan Fritz Haberren aurkikuntzek norabide berri bat hartu zuten. Herrialde guztiek, armak ez egiteko akordioa sinatu bazuten ere, isilpean garatu zituzten arma kimikoak, eta Alemaniak Haberri agindu zion gas negar-eragileak eta beste gas toxiko batzuk egiteko.
Haberrek gogoz hartu zuen agindua, haren esanetan, lehenbizikoa aberria zen eta. Denborarekin guda kimikoaren aitatzat hartua izango zen, eta holokaustoan erabilitako Zyklon gasaren asmatzailea izango zen.
Clara, humanista eta bakezale amorratua zena, ez zegoen batere ados senarraren lanaren garapenarekin, eta sarritan haren ikuspuntua garbi uzten zion, ikusaraziz zientziak gizateriaren aurrerabiderako balio beharko lukeela, eta ez sarraskirako.
Clararen ustetan, senarra egiten ari zena zientziaren sena galtzea zen.
Clarak bidean zer utzi behar izan zuen senarrak haren karrera garatzeko gogorarazten zion. Ordurako ez zeukan deus. Ez haren karrera, ez senarraren amodioa, haien arteko borroka etiko bat hasia zen, eta konpongaitza zirudien.
Bere etikarik eza eta inoiz gainditu beharko ez lituzkeen muga moralak gainditu izana aurpegiratzen zizkion Clarak senarrari. Fritz Haber, berriz, garrantzitsuena etsaiari nagusitzea zela erantzuten zion. Emaztea ados ez zegoenez, aberriaren traidoretzat salatu zuen.
Clarak, gerra basati hartan gertatzen ari ziren heriotzetan senarraren eta haren aurkikuntzen zama jasan ezinik, bere buruari tiro egin zion azkenik.
Emaztea hil eta hurrengo egunean Fritz Haber-ek etxea utzi zuen, frontera joateko asmoz. Haien 13 urteko semea, Hermman, bakarrik utzi zuen. Mutiko gizajoak gertaera hori ez zuen inoiz gainditu, eta azkenean bere burua hil zuen , amak bezala.
Fritz Haberrek Nobel saria jaso zuen 1918an ongarri kimikoak lortzeko egindako lanengatik. Hala ere, ez da zientzialari bikain bat bezala pasatu historiara , gerra kriminal bat bezala baizik.
Clara, aldiz, eredu bihurtu zen, ikerketa zientifikoen erabilera okerraren aurkako kritikaren eredu, hain zuzen. Emakume ausart eta bere garaiari aurreratua bezala gogoratzen dugu. Haren karrera profesionala ezin izan zuen garatu, senarraren itzalpean geratzeagatik, baina zuzentzat jotzen zuenaren alde borroka egiteko prest egon zen beti, nahiz eta hori islatzeko bizia galdu behar.
Ehun urte geroago, Clara gogoratua eta aldarrikatua izaten jarraitzen du, eta haren izeneko sari bat dago gerra nuklearra prebenitzeko, bai eta Unifying Concepts in Catalysis erakundeak emandako beste bat ere, 2011z geroztik katalisiari buruz ikertzen duten emakume zientzialari gazteak saritzen dituena.
