GIZALABAK

Anita Delgado, Kapurthalako ‘erregina’ izatera iritsi zen dantzari malagarra

Unai Lako Goñi 2025ko mar. 4a, 18:47

Bakarne Atxukarrok #Gizalaba berri bat aurkeztu digu gaur, Anita Delgado

Malagan jaio zen 1890ean. Gurasoek kafetegi txiki bat kudeatzen zuten.

Ana artista amorratua izan zen txikitatik, eta etxean berehala ikusi zuten hori. Horregatik, nahiz eta diru sobera ez izan, deklamazio klaseetara joateko baimena eman zioten. Eta haietara joan zen, ahizparekin batera.

Baina gauzak ez zihoazen ondo etxean, eta laster ez zen dirurik izan ez eskoletarako, ez beste kontu askotarako. Kafetegiak ez zuen nahikoa ematen. Beraz, familiak Madrilera joan behar izan zuen beste aukera batzuen bila.

Han Anitak deklamazioa ikasten jarraitu ahal izan zuen, ahizparekin batera.

Azkenik, aitaren kontrako iritzia gorabehera, ahizpek Central Kursaal kafe-antzokian debutatu zuten. Intelektual eta artista asko joaten ziren bertara, besteak beste, Julio Romero de Torres eta Ricardo Baroja margolariak, Valle Inclan idazlea eta abar.

Modako lokala zen; beraz, ez da harritzekoa Alfontso XIII.a erregea Victoria Eugenia printzesarekin ezkontzekoa zen garaian Madrilen elkartu ziren mundu osoko erregetzako pertsonaiak Kursaal kafetegira joatea.

Horietako bat Kapurthalako maharaja izan zen. Gizon hori Anitaren emanaldira joan zen, eta liluraturik geratu zen. Ezagutu nahi izan zuen.

Baina Anitak ez zuen bere eskaera onartu.

Maharajak Madrildik alde egin behar izan zuen, Espainiako errege-erreginen aurka izandako atentatuaren ondorioz. Baina ez zen Indiara bueltatu. Parisen geratu zen.

Handik, gogor ekin zion, eta Anitari berarekin ezkontzeko eskatu zion. Berriro ezetz esan zion neskak. Baina gizona hain tematia izan zen, eta hainbeste gauza agindu zizkion, ezen Anitak ezin izan zion uko egin bizimodua aldatzeari eta luxuz inguratzeari. Eta, azkenean, onartu egin zuen eskaintza.

Baietz esateko gutun bat idatzi zion Anitak, baina bidali baino lehen Romero de Torres eta Valle Inclanen eskuetara iritsi zen, zeinek, hizkera errazari eta ortografia-akats ugariei erreparatuta, beste gutun bat idatzi baitzuten, Anitaren ezkontza-onarpena maharajarekiko maitasun-adierazpen poetiko bihurtu zuena. Gutuna frantsesera itzuli zuen Juan Jesus Intziartek, meatze ingeniaritzako ikasleak eta Baroja eta Valle Inclanen tertuliako kideak.

Laguntza horrekin, Ana, 18 urte baino gutxiago zituela, Parisera joan zen, eta, han, bide zibiletik ezkondu zen maharajarekin. Ondoren, Indiara joan ziren, eta han sikh errituaren arabera ezkondu ziren. Kapurthalaren zeremonia bikaina izan zen. Emaztegaia elefante baten bizkarren ere ibili zen.

Anita luzaroan bizi izan zen Indian. Modako bikote bihurtu ziren, eta Europara, Estatu Batuetara eta Hego Ameriketara egiten zituzten bidaiak etengabeak ziren, eta argazkilariak atzetik zituzten nonahi.

Izan ere, 23 urterekin, sei urte Kapurthalan bizi ondoren, senarrarekin egiten zituen bidaien oharrak egiten hastea erabaki zuen. Senarrak beti maite izan zituen bidaia-liburuak, eta bere esperientziak idaztera animatu zuen emaztea.

Ohar horiek, gero, "Indian zehar egindako bidaiari buruzko iritziak” bidaia-liburuan bildu zituen. Bertan, 17 urterekin printzesa bihurtu zen herrialdeko usadio eta ohiturak aipatzen zituen. Bere xalotasun eta ezjakintasunagatik, bere kontakizuna benetakoa da, eta balio historiko handia du.

Egunkaria frantsesez idazten zuen. Kontuan hartu behar dugu Anitak hizkuntza hori ikasi behar izan zuela senarra ezagutu zuenean, harekin harremanak izateko. Gainera, Kapurthalako gortean ohitura zen frantsesez hitz egitea, maharajak asko maite baitzuen Frantzia.

1914an Lehen Mundu Gerra hasi zen, eta maharajak Europara bidaiatu zuen britainiar armadaren zerbitzura jartzeko.

Bukatu ziren orduan erosotasunak, luxuak eta bidaiak.

Anitak ere Europara lagundu zion, familiarengandik hurbilago egoteko. Garai hartan oso ohikoak egin ziren Madrilerako bidaiak, han bizi baitziren oraindik gurasoak eta ahizpa.

Garai hartan, gainera, Anitak Frantzia eta Erresuma Batuko ospitaleei dohaintza garrantzitsuak egiteko aprobetxatu zuen.

Baina bikoteak ez zituen banantze eta gerra urte haiek gainditu. Harremana hoztu egin zen, eta, 1925ean, 18 urtez ezkonduta egon ondoren, dibortziatu egin zen. Anita Indiatik irten zen gehiago ez itzultzeko.

Hala ere, oso harreman ona izan zuen beti senar ohiarekin. Izan ere, maharaja oso eskuzabala izan zen berarekin, banantze-akordioak pentsio handia, indiar nazionalitatea eta maharajiar estatusa jaso baitzituen.

Dibortzioaren ondoren, Paris, Kosta Urdina, Madril eta Malaga artean bizi izan zen, pertsonaia ospetsuekin harremanetan.

Urte batzuk geroago, Anitari Kapurthalako errege-etxean bizi zenean bere idazkari pertsonala izan zen Gines Rodriguez maitalearekin batera argazkia atera zioten.

Azkenik, Madrilera joan zen bizitzera, eta han hil zen 1962an, bihotzekoak jota. 72 urte zituen.

EUSKALERRIA IRRATIAzale hori:

FM 98.3ko zein euskalerriairratia.eus webguneko edukiak musu truk entzun, irakur eta ikus ditzakezu.

Zuretzako eskari bat dugu: posible baduzu, lagun gaitzazu gero eta eduki gehiago eta hobeak sortzen, Iruñerriko euskaldun ororen eskura jartzeko.

Izan ere, zenbat eta komunitate handiagoa, orduan eta proiektu komunikatibo eraginkorragoa.


Bazkidetu zaitez!