Itoizko eta Artozkiko herrien defentsaren 20. urteurrena bete da aurten, Itoizko urtegiaren proiektua geldiarazteko defentsarena. Duela hogei urte, Artozki herria eraistear zirela Itoitzekiko solidarioak taldearen ekimenez erakusketa jarri zuten elizan. Herriari zutik eusteko antolatutako ekitaldien parte zen Artozki-Artezki proiektua eta artista ugarik beren artelanak emanez erakutsi zuten elkartasuna; haien artean Jose Luis Zumeta, Jose Ramon Anda, Dora Salazar eta Juan Gorriti, besteak beste.
Sortzaileek baldintza bat jarri zuten: herria suntsitu edo urek azpian hartuz gero, han geratuko ziren obrak. Baina ez zen hala izan. Artelanak ikusgai jarri eta segituan herria behera bota zuten. Lan batzuk suntsitu ziren; besteak, berriz, poliziak jaso zituen. Solidarioek salatu dutenez, ordutik, ez da artelanen arrastorik izan, orain arte.
31 artelanetatik 14 agertu dira. Anonimoki jaso dituzte lanak eta urriaren 2tik 10era arte berreskuratutako obrak Geltokin egongo dira ikusgai, Artozkira autobusez joateko txartelak erosten ziren lekuan, zehazki. Urriaren 20tik aurrera Agoizko Kultur Etxean eskainiko dute. Baina, hala ere, non daude gainerakoak? Itoitzekiko solidarioek adierazi dutenez, metafora bat da Artozki-Artezki proiektuko artelanek urte hauetan guztietan jasotako tratua: “Irati eta Urrobi ibarretako biztanleek eta, oro har, makroazpiegitura honen kontra geundenok jasandako inposizio, gutiespen, umiliazio eta arpilatzearen metafora krudela”.
Galderak nonahi eta gehienak erantzunik gabe. Itoitzeko bizilagunek erantzunak bilatzen dituzte, baita lan guztiak berreskuratzea ere. Nafarroako Gobernuari galdutako obrei buruzko azalpenak eskatzeaz gain, falta diren 31 lanak berreskuratzen dituztenean Artearen, Memoriaren eta Lurraren Defentsaren Museoa osa dezaten nahi dute.
