Patxi Erdozain Beroiz, 1978ko maiatzaren 15ean eraso egin zioten, Jose Luis Canoren heriotzaren lehen urteurrenean, Polizia Armatuko kide batek garondoan tiro eginda. Iruñean izandako istiluen ondoren, Francisco Erdozainek jipoia jaso zuen Poliziaren Kidego Bereziaren eskutik, eta egun batez ospitalean egon behar izan zuen. Hamaika urte geroago, 1989ko maiatzaren 15ean, bonba-gutun bat jaso zuen bere izenean, bere etxebizitzako postontzian.
Eneko Compains Silva, lau aldiz atxilotu dute: lehenengoa 16 urterekin 1997ko urrian, ondoren 1999ko urtarrilean, hirugarrena 2003ko urrian (kasu honetan torturarako NBEren errelatoreak, garai hartan Theo van Boven zenak, torturen testigantza jaso zuen). Laugarren eta azken atxiloketa 2010eko irailean izan zen, Guardia Zibilaren esku. Beste tortura-metodo batzuen artean, Enekok kolpeak jasan zituen asfixia eragiten zioten bitartean, buruan poltsa bat jarriz.
Ibon Esteban Scaloni, 2010eko urriaren 22an atxilotu zuen Polizia Nazionalak, 20 urte zituela, inkomunikazio-erregimenean. Madrilerako bidaian, makurtuta egotera behartu zuten, eta ikusmena eragozten zioten; gainera, zorabiatu eta oka egin zuen, kolpatzen eta galdekatzen zuten bitartean. Madrilgo polizia-etxean torturekin eta galdeketekin jarraitu zuten.
Ander Maeztu Arteaga, 2010eko urriaren 22an atxilotu eta inkomunikatu zuen Polizia Nazionalak, 24 urte zituela. Canillaseko (Madril) polizia-etxean zegoela, mehatxu egin zioten, plastikozko poltsa batekin asfixia eragin zioten, kolpatu egin zuten eta barrabilak estutu zizkioten. Gainera, beste atxilotu batzuen oihuak entzutera behartu zuten. Fernando Grande Marlaska epailearen aurrean agertu zen, eta tratu txarrak jaso izana salatu zion.
Garazi Autor Pueyo, 22 urte zituela atxilotu zuen Polizia Nazionalak 2010eko abenduaren 16an, eta bost egun eman zituen inkomunikazio-erregimenean. Madrilera egindako bidaian galdeketa egin zioten, kolpatu eta iraindu egin zuten. Ibilbidearen une batean, ibilgailua landa-bide batetik desbideratu zen, eta "arekan" utziko zutela mehatxu egin zioten. Madrilgo komisaldegian, etengabe eduki zuten argia piztuta, eta bi ordutik behin esnatzen zuten. Hainbat aldiz galdekatu zuten, eta kolpeak, ariketa fisiko behartuak, biluzi partzialak, plastikozko poltsa bidezko asfixia, larderiak, irainak eta bestelako laidoak jasan zituen. Polizia-etxean artatu zuen auzitegiko medikuaren eta Fernando Grande-Marlaska epailearen aurrean salatu zuen polizia-etxean jasandako tratua.
Iñigo Gonzalez Etayo, 2011ko urtarrilaren 18an atxilotu zuen Guardia Zibilak, 28 urte zituela. Lau egun eman zituen inkomunikazio-erregimenean. Denbora horretan, beste tortura-metodo batzuen artean, kolpeak jaso zituen, eta eserialdiak egitera behartu zuten buruan poltsa bat jartzen zioten bitartean, itotze-sentsazioa areagotzeko. Ertzain-etxean artatu zuen auzitegi-medikuaren eta Fernando Grande-Marlaska Gómez epailearen aurrean salatu zuen jasandako tratua. Gainera, tortura salaketa jarri zuen Iruñeko Guardiako Epaitegian. Azkenean, Giza Eskubideen Europako Auzitegiak Espainiako Estatuaren aurkako epaia eman zuen 2021ean, torturak ez ikertzeagatik.
Aitortza hauek 16/2019 Foru Legearen arabera sortutako Aitortza eta Erreparazio Batzordeak eman ditu. Batzorde horren helburua Nafarroan eskuin muturreko taldeek edo funtzionario publikoek eragindako motibazio politikoko ekintzen ondoriozko indarkeriaren biktimei errekonozimendua eta erreparazioa ematea da.
Egiari Zor eta Nafarroako Torturatuen sarearen ustez, Estatuak Nafarroan hamarkadetan erabilitako indarkeria argitara emateko prozesuari jarraipena ematen zaio. Gogoratu nahi dugu ebazpen hauekin, betiere Egiari Zor eta Torturatuen Sarean ditugun datuen arabera, 48 direla Lege honetan biktima gisa aitortutako pertsonak, eta guztira 142 eskaera erregistratu direla.
Hori esanda, Torturatuen Sareak eta Egiari Zor Fundazioak osatzen duten EGIAREN GARAIA DA. Memoria inklusiboa Nafarroarentzat dinamikatik azpimarratu dute balorazio positiboa egiten dutela. Estatuko biktimen aitorpen ofizialak berekin baitakar urte luzeetan jasan dugun diskriminazioa apurka-apurka gainditzea, eta jasandako giza eskubideen urraketak erreparazio-bidean jartzea.
Bi taldeen ustez, ezinbestekoa da biktima guztien aitortza inolako diskriminaziorik eta asimetriarik gabe egitea. Horrela, Estatuaren indarkeriaren biktimok pairatzen ditugun diskriminazioak gainditzeko bidean aurrera egingo duen bizikidetzako esparru baten oinarriak ezarriko dira, termino demokratikoetan. Aitortza hauekin beste urrats bat ematen da gure herrian bizi izandako sufrimendu guztia aitortua eta konpondua izan dadin, horrela inoiz gehiago ez errepikatzea bermatuz. Egia osoa ezagutzeko eskubidea dugu, eta egia hori denbora luzeegian ukatu zaigu Estatuaren indarkeriaren ondorioz eragindako biktimei eta, oro har, Nafarroako gizarte osoari.
Azkenik, azpimarratu dute oso garrantzitsua dela Estatuaren indarkeriaren biktimek Nafarroan errekonozimendu-eskaerak aurkezten jarraitzea. Epeak zabalik jarraitzen du 2027ko uztailera arte, eta, berriro ere, izapideak egiteko hala eskatzen duten pertsona guztiei laguntzeko prest gaudela berretsi nahi dugu. Horretarako, nahikoa da info@egiarizor.eus edo nafarroakotorturatuensarea@gmail.com helbide elektronikora idaztea edo 948-307715 telefonora deitzea.
