ELAk prozedura administratibo eta judizial batzuk hasi ditu Fagor Ederlan (Tafalla) eta Sunsundegui (Altsasu) enpresetako zenbait langile ohiren amiantoaren eraginpean lan egitearekin lotutako gaixotasun profesionalak aitortzeko.
Fagor Ederlanen 3 prozedura nabarmendu behar dira, ELAk eramandakoak; horietako bat 200.000 euroko erantzukizun zibila eta prestazioen % 40ko errekargua ezartzen duen epaiarekin amaitu da. Sunsundegin, ISPLNk aitortu dituen beste 4 kasu ere agertu dira.
ELAk ohartarazi du amiantoarekin lotutako gaixotasunak, Nafarroan ere, dimentsio pandemikoko fenomenoa direla, enpresen arduragabekeriaren eta joan den hogeigarren mendearen bigarren erdian izandako kontrol publiko eskasaren ondorio zuzena. Horrelako patologien (horietako batzuk minbizia eragiten dutenak) latentzia-aldia 50 urtekoa ere izan daitekeenez, osasun publikoko eta laneko problematika ikusezin baten aurrean gaude.
Ildo horretan, ELAk enpresa arduradunei eskatu die utz diezaiotela lan-eremuan amiantoaren eraginpean dauden pertsonen aldeko ebazpen eta epaien aurkako errekurtsoa jartzeari, abian diren prozedura judizialak beharrik gabe luzatu besterik ez baitute egiten, eta biktimen eta haien senideen sufrimenduan sakondu. Era berean, eta Espainiako Gobernuak konpentsazio-funts bat sortzeko borondaterik ez duela ikusita, ELAk Nafarroako Gobernuari eskatu dio beharrezko urratsak eman ditzala ordain-sistema propio bat sortzeko, biktimek sistema horretara hasieratik jo ahal izan dezaten, eta horrek ez du esan nahi enpresa arduradunek erantzukizunik ez dutenik.
Joan den mendean, Nafarroan 6 milioi metro koadro eta 500 kilometro baino gehiago instalatu ziren zuntz-zementuzko estalkietan eta eroanbideetan, eta horien erretiratze-kostua 240 milioi eurokoa izango dela kalkulatu da. 2022ko aurrekontu-proiektuak, ordea, 50.000 euroko partida baino ez du aurreikusten amiantoa kentzeko, eta 800.000 euro bideratzen ditu lan-osasuneko gizarte-elkarrizketara. Horregatik, ELAk Nafarroako Gobernuari eskatu dio uko egin diezaiola behingoz lan osasuneko elkarrizketa sozial eraginkor eta klientelarrari diru publikoa esleitzeari, eta baliabide horiek bideratu ditzala administrazio publikoaren bitartekoak areagotuz politika errealak garatzera, Nafarroako amiantoa kentzeko plana bezalako ekimenak gauzatzea ahalbidetzeko, 2018an onartu zenetik geldirik egon baita.
Lehentasun politiko eta sozial bihurtu behar da patologia horiek prebenitzeko eta kontrolatzeko bitartekoak ezartzea, sindikatuaren iritziz, ikertzeko, garaiz detektatzeko eta eragiten dituzten ondorio larriei erantzuteko.