Xabier Letona.
Dagoeneko Nafarroako hamaika tokitan egin dira Euskaraldiaren aurkezpenak eta horien artean hamarretik gora herrik partehartzeko izena eman dute jada: Biana, Aranguren, Galarreko Zendea, Lizarra eta Estellerria, Eguesibar, Baztan, Esteribar, Arbizu, Atarrabia eta Irurtzun. Ekimenaren izaeragatik eta behar duen antolaketa handiagatik, izena eman behar da parte hartzeko: tokiko erakundeek datorren apirilera arte izango dute horretarako epea eta herritarren izen emate epea irailean zehar izango da.
Nafarroako Gobernua eta Topagunea
Nafarroako euskalgintza eta udaletako euskara teknikarien ordezkaritza oso zabala izan zen astearte arratsaldean Iruñeko Kondestable Jauregian egindako Euskaraldiaren aurkezpen ekitaldian. Topaguneko eta Nafarroako Gobernuko laukoteak ireki zuen aurkezpena elkarrekin: Topaguneko lehendakari Elena Laka eta Nafarroako ordezkari Oskar Zapata izan ziren batetik, eta Ana Ollo Nafarroako Gobernuko Herritarrekiko eta Erakundeekiko Harremanetarako Kontseilaria eta Mikel Arregi Euskarabideako zuzendaria bestetik.
Honako ideiak azpimarratu zituzten: Euskaraldiaren helburu nagusia da “euskaraz hitz egin eta ulertzen duten herritarren arteko harremanetan hizkuntza ohiturak aldatzea”, horretarako pertsonak eta era guztietako entitateak elkar lanean jarriz. Donostiako Egia auzotik hasita, azken bizpahiru urteetan hainbat herritan egin den esperientzian oinarritzen da, baina Euskal Herri osoan aldi berean egingo den lehen aldia izango da, “gizarte-eragileak eta erakunde publikoak batuz” eta “tokian tokiko ezaugarrietara moldatuta”. Herri bakoitzean batzorde bat eratuko da eta hau arduratuko da antolaketaz; batzordeei begira, udaberrian formazio tailerrak antolatuko dira.
Orain arteko esperientzietan oinarrituta, hamaika eguneko saioaren ardatza bi pertsonaietan izango da: Ahobizi –euskaraz dakien herritarra– eta Belarriprest –ulertzeko gai dena–. Paparrean bakoitzak bere identifikazio txapa eramaten du. Ekimenak indar handia jartzen du Euskal Herrian herritarren ulermen mailaren hazkundean. ARGIAk egindako mapa eta erreportaje honetan ikus daiteke ulermen mapa hori gaur egun zein den.
Euskalgintzaren ordezkaritza zabala izan zen aurkezpenean.
Autoestima eta ohitura aldaketa
Arrate Illaro Euskaraldiko koordinatzaileak argi utzi nahi izan zuen hau ez dela “kanpaina bat, ariketa sozial bat baizik: olatua sortu nahi da euskaraz lasai hitz egiteko”. 16 urtetik gorakoek eman ahal izango dute izena, antolatzaileek argi utzi baitzuten honekin helduen jarrera aldatu nahi dela, hauek gazteei begira eredu izan daitezen. Orain arteko esperientziei buruzko datu esanguratsua ere utzi zuen mahai-gainean: Lasarten egindako ikerketaren arabera, hizkuntza ohituretan erabilerak 20 puntuko igoera izan zuen, %62tik %82ra.
Kike Amonarrizek euskararen gaur egungo errepaso soziolinguistiko zabala ekarri zuen besapean, ohi moduan, sakon baina samur azaldua. Nafarroari buruzko datu klabeetako bat euskararekiko jarreretan dagoela esan zuen: “Euskararen aldekoak ez dira gehiengo Nafarroan, baina ezta aurkakoak ere, desenpatea erdiko multzoan dago eta hori irabazi behar da”. Hau historikoa dela, ohiturak apurtzea dela Euskaraldiaren helburua eta horretarako euskaldunon autoestima ezinbestekoa dela azpimarratu zuen: “7.000 hizkuntza daude munduan eta horietatik 300ek dute milioitik gora hiztun, besteak beste euskarak. Wikipedian eduki gehien dituen 32. hizkuntza da euskara. Goian gaude, arazo asko ditugu baina aukerak ere bai”. Nafarroako herrietan aurkezpen hitzaldietan dabilenean “arnas berria sortzen ari dela” azpimarratu du, “zerbait berria” sumatzen du.
BAMeko esperientzia eta garaipena
Eneko Gorri Miarritzeko euskara teknikariak BAMen –Baiona, Angelu, Miarritz– sei hilabetez ahobizien eta belarriprest-en esperientzia nola bizi izan duten azaldu zuen. Ipar Euskal Herriko biztanleen %40 bizi da bertan eta aditzera eman zuenez, askoren ustez han da jokoan euskararen etorkizuna. Hainbat arrazoirengatik euskararen egoera BAMen gogorra dela zioen: besteak beste, ezagutza %8koa da eta erabilera %2koa; gazteen %20 bakarrik doa euskara duen hezkuntza ereduren batera.
Herritarren lan handian oinarritu dute ekimena eta bakarrik 1.700 euro gastatu dituzte. Azpimarratu dute baita ere egiteko moldea bera, “oso partehartzaile eta horizontala izan delako”. Esaterako, ekimenaren aurkezpena hainbat bikote parekideen ahotik egin dute eta hitzaldiak ere banatu egin dituzte: “Inork ezin du eman hitzaldi bat baino gehiago gure esperientziaren berri emanez”.
Euskararen egoera estuaren berri lehendik ere bazutela adierazi zuen Gorrik, oraingoan ikuspegi positiboan jarri nahi zutela indarra, eta horrek oso fruitu onak eman dituela: “Sei hilabetez 806 pertsona aritu dira ekimenean izena emanda –bamkideak–, bilera eta ahalduntze dinamika indartsuan, eta hori da BAMeko euskaldunen %10 mobilizatzea. Bakoitza nondik datorren ahaztu dugu eta euskaldunaren pertsonan zentratu gara. Gure hizkuntza ohiturak pixka bat aldatu ditugu, deskubritu dugu norekin hitz egin dezakegun euskaraz eta etorkizunera begira irabaziko dugula ikusi dugu”.