Ahal Dugu-ko idazkari nagusi Eduardo Santos elkarrizketatu du Juan Kruz Lakastak, gaur goizean, Euskalerria Irratiko Metropoli Forala saioan, ostiralean alderdiko Berme Demokratikoen Batzordeak Laura Perezi “militantziaren behin-behineko etetea” ezarri eta gero.
Aste honetan, noiz zoaz Madrilera?
Aste honetan ez noa. Edo agian ortzegunean joanen naiz, elkarrizketa bat dudalako. Baina joan-etorria izango da.
Batetik, Nafarroako Ahal Dugu-ko idazkari nagusi; bestetik, diputatu Madrilen. Batzuetan, aste honetan konparaziora, zaila izanen da bi jarduerak uztartzea.
Gerta daiteke, baina inportanteena taldea da. Ez naiz ni bakarrik. Nik aurpegia ematen dut, talde horren bozeramailea naizelako. Baina bertze batzuek erabakitzen dute nirekin batera, bertze batzuekin egiten dut alderdia.
Hala segituko duzu?
Ikusiko dugu. Nire asmoa beti izan da Nafarroan egotea eta hemen erabakitzea. Baina politikan erabaki horiek guztiak bertze batzuekin batera hartzen dira erabaki horiek guztiak. Ni ez bainago bakarrik. Hitz egin beharko da, eta erabaki bat hartu.
Hitz egiten ari zarete?
Pentsatzen ari naiz. Eta pentsatzetik hitz egitera tarte bat dago.
Ostiralean jakin genuen guk, Ahal Dugu-ren Berme Demokratikoen Batzordeak “militantziaren behin-behineko etetea” ezarri diola Laura Perezi, batzordeak berak karrikaraturiko oharraren bidez. Zuk noiz jakin zenuen?
Aurretik, egun bat lehenago; izan ere, zuzendaritzak jarri zuen salaketa hori. Jakina, lehenagotik genekien Laurak egindakoa.
Batzordeak dio, behin-behinean, Perezek Ahal Dugu-ko ordezkaritza kargu guztiak utzi behar dituela, eta ezin dela mintzatu alderdiaren izenean.
Normala da. Batzordeak ikusten badu kode etikoaren urraketa larri bat izan dela, normala da pertsona horri esatea ezin dela izan alderdiaren ahotsa.
Neurria noiz arte izanen da behin-behinekoa? Zein da orain prozedura?
Definitiboa izan arte. Salaketa bat jarri dugu zuzendaritzak, Berme Batzordeak hartutako erabakia mahai gainean dago, eta orain Laura bere defentsan nahi duena eginen du. Epe bat dauka, oker ez banaiz hamar egunekoa, bere aldeko argudioak mahai gainean jartzeko. Eta gero erabaki bat hartuko da.
Zuzendaritzaren salaketa babenduan alderdiko militante batek Perezen eta Fanny Carrilloren aurka aurkezturiko salaketatik abiatzen al da?
Ez. Bi salaketa daude. Guk izan genuen berri bat, eta berri horren ondorioz hasi genuen ikerketa bat barruan. Ikerketa horren bidez ikusi genuen hor salatzeko moduko zerbait zegoela.
Gero bildu ginen, eta oso erabaki zaila izan zen. Entzuleak gure tokian jartzea nahiko nuke.
Alde batetik, guk alderdi berri bezala beti aldarrikatu dugu ez garela berdinak, kode etiko bat dugula, eta kargu publikoek hori bete behar dutela. Beste alde batetik, badugu erantzukizun handia: aldaketa, alderdia, talde parlamentarioa.
Bi gauza horiek jarri ziren mahai gainean eta oso erabaki zaila izan zen. Baina pentsatu genuen: berdina egiten badugu, azkenean interes alderdikoi bategatik zerbait ezkutatzen ariko gara. Eta horregatik salaketa egitea erabaki genuen.
Kode etikoa larriki urratzea leporatzen diozue. Zergatik?
Espedientea hor dago, eta espedientean argitzen dira leporatzen zaizkion gauza guztiak eta frogak. Momentuz ustezko urraketa da. Guk uste duguna dago hor. Baina imajina dezakezunez zuzendaritzak ongi baieztatzen ditu halako gauzak halako urrats bat egin aurretik. Berme batzordeak espedientea ikusi du eta erabaki bat hartu du. Eta erabakia da indizioak serioak direnez, momentuz, Laura kanpoan uztea espedientea konpondu arte.
Filtrazioak sare sozialetara iritsi dira. Javier Lorente kazetariak Twitterren zabaldu duenez, urraketa parlamentuko Hezkuntza Batzordean gertatu zen. UPNk proposatu zuen atzeratzea bigarren hezkuntzako irakasleei Gaitasun Pedagogikoaren Masterra eskatzeko unea. Perez bigarren hezkuntzan irakasle izan da masterrik gabe. Eta batzordeko kidea ez izanda, batzordean sartu zen eta moratoriaren alde bozkatu zuen. Egia al da?
Ezin dizut hori konfirmatu. Ni Podemos Ahal Dugu-ko idazkari nagusia naiz eta estatutuak bete behar ditut. Alderdi honetan izaten dira filtrazioak. Izan dira, eta badira. Zoritxarrez. Baina ni idazkari nagusia naiz, eta nik egin dut espediente hori zuzendaritzarekin batera, eta berme batzordeari pasa diogu. Espediente hori konfidentziala izan behar da; izan ere, publikoko argitaratzen badira gauza horiek, Lauraren defentsa murrizten da, epaiketa publikoa egiten delako.
Nik badakit hau publikoa dela eta ongi komunikatu behar dela. Baina gure ikuspuntutik hau kode etikoaren urraketa larria da. Horregatik egin dugu salaketa. Ez du inolako zerikusirik borroka ideologiko edo sasi-ideologiko batekin. Nahiz eta dena den ideologikoa, baita kode etikoa ere.
Guk salaketa bat egin dugu. Berme batzordeak bere erabakia hartu du. Orain Laurak defentsa eginen du. Eta gero azken erabakia hartu beharko da.
Tere Saez parlamentariak dio halako diziplina neurri larriak hartu aurretik informazio prozesu garden bat egin behar dela. Ez duela halako erabakiak goitik behera hartzen dituen alderdi bateko kide. Zer iruditzen?
Orduan zer eginen dugu? Estatutuak hartu eta kutxa batean sartu. Azkenean guk gure estatutuek diotena egin behar dugu. Baina esan gabe doa publiko egin aurretik deiak egin zirela, jakin zezaten zer gertatu behar zen eta zer nolako egoera sor zitekeen.
Diotenez, talde parlamentarioan gehienak Laura Perezen aldekoak dira. Eta parlamentuko arautegiaren arabera haiek erabakitzen dute nor mintzatzen den haien taldearen izenean.
Baina hori ez dut nik azaldu behar. Haiek azaldu beharko lukete. Guk estatutuek diotena bete dugu. Ustezko urraketa bat ikusi dugu, salaketa aurkeztu dugu, eta Berme Batzordeak bere ebazpena egin du.
Talde parlamentarioak erabaki beharko du talde parlamentarioa mantentzen duten edo lerratzen diren Laurarekin. Hori eginen balute azaldu beharko lukete zergatik lerratzen diren ustez halako urraketa bat egin duen pertsona batekin. Eta zergatik joaten diren Podemos Ahal Dugu-tik. Azkenean hori Podemos Ahal Dugu-tik joatea izanen litzatekeelako. Bere garaian Podemos Ahal Dugu-n sartu ziren, gero zerrenda batean primarioetan hautatuak izan ziren Ahal Dugu-ren hautagai bezala. Gero parlamentario ere hautatu zituzten Ahal Dugu-ko ordezkari moduan. Hori eginen balute azaldu beharko lukete zergatik uzten duten Ahal Dugu. Lauraren kontra badago espediente bat, baina besteen aurka ez dago ezer. Esatern badute borroka ideologiko bat dela, azaldu beharko dute zergatik. Guk badakigu horrelako gauzetan beti jartzen dela ezkutu bezala kontu ideologikoa.
Maiatzean, idazkari nagusia hautatzeko bozketan, 28 botoko aldearekin irabazi zenion Laura Perezi.
Hori da beti errepikatzen den leloa. Bi zerrenda ziren. Bat, idazkari nagusia izateko. Eta hor egiea da tarte txikia izan zela Laura eta bion artean. Baina bertze gauza bat da Kontseilu Hiritarra, eta hor tarte handiagoa izan zen. Eta alderdi honetan ildo politikoa markatzen duen organoa Kontseilu Hiritarra da.
Eta orain esaten ahal dizut alderdi osoa dagoela gure atzean. Guztia. Podemos-Ahal Dugu ez dago zatituta, batzuek dioten bezala. Alderdi osoa ari da lanean, ilusioz. Lurralde osoan ari gara lanean, gauzak eraikitzen. Lizarran, Erriberan. Barneko egitura indartzen ari da.
Hemen daukaguna da problema bat. Baina problema hori mugatuta dago, parlamentuan eta Lauraren izenarekin. Baina konponduko dugu, eta alderdiak bere bidean jarraituko du, arazorik gabe.
Perezek salatu izan du Kontseilu Herritarrean daudela horretarako hautatu zituztelako, baina zuzendaritzan ez duzuela bere inguruko inor sartu. Zuk zer diozu?
Ez dut horretan sartu nahi. Gure jarrera zuzendaritza bezala oso inklusiboa izan da lehen momentutik. Gauza da nola sartzen den jendea. Guk eskaini genien lan egiteko esparru asko. Baina beste gauza bat da beste bide bat hartzea. Denok gogoratzen gara guk irabazi genuenean, lehen prentsaurrekoan, Laurak ez zituela emaitzak onartu. Eta horrela jarraitu izan du. Alderdiaren barruan haserre handia dago zenbait pertsonarekin, ez baita zilegia alderdiaren organoetan parte hartzea, eta gero kanpoan zer edo zer eraikitzea eta bere kabuz ibiltzea.
Nahi duena esan dezake. Hori adierazpen askatasuna da. Baina gero errespetatu egin behar dira modu demokratikoan harturiko erabakiak, bestela ez dago alderdirik.
Arazo mugatua dela diozu, baina Fanny Carrillo parlamentariak alderdiko gainontzeko karguak uztea erabaki berri du. Eta Iruñeko idazkari nagusi Silvia Jauregik ere dimisioa eman du.
Egia da. Baina haiek azaldu beharko lukete zergatik. Nik Fannyren adierazpenak ez nituen ulertu. Benetan…
Adierazpen publikoez aparte, ez duzue hitz egin?
Eskutitza bidali zidan, baina horretaz aparte ez genuen hitz egin. Ez zidan deitu. Nik oraindik ez dakit zergatik aldendu den Fanny. Zergatik aldendu den alderditik baina parlamentari aktari eutsiz. Ados omen dago Ahal Dugu-rekin baina ez zuzendaritzarekin. Baina botatzen dituen akusazioak frogarik gabekoak dira. Nik ez dut ulertzen. Nahiko irrazionala da.
Zigorra behin-behinekoa izanagatik ere, Berme Batzordeak oharrean Perezi eskatzen dio parlamentari akta utzi dezala, baldin eta urraketa baieztatzen bada. Ez al da goizegi horretarako?
Logikoa da. Azkenean, urraketa baieztatzen bada Podemos-Ahal Dugu-tik kanpo dago. Zer zentzu dauka Ahal Duguren talde parlamentariotik kanpo egonda parlamentari izaten segitzeak? Kargu publiko izateko kode etikoa sinatzen baduzu. Bestela, primarioetan parte hartzerik ez. Eta hori urratzen baduzu kode etiko hori modu larri batean, konpromiso hori apurtzen da. Logikoa da akta eskatzea.
Eta honen gibelean ez dago desadostasun ideologikorik?
Aipatu bat. Nik denetarik irakurri dut sare sozialetan. Batzuek diote errejonista delako bota nahi dugula. Bertze batzuek, antikapitalista delako ari garela bere aurka. Bertze batzuek diote Laurak Nafarroaren burujabetza defendatzen duela eta guk Madrilgoak garela. Horiek espekulazioak dira. Kazetari bakoitzak bere iritzia eman dezake, bere iturriekin eta abar. Baina esplika dezatela zer dagoen hor. Nik ez dut ikusten hori. Azkenean, kode etikoaren urraketa bat izan da. Guk bagenekien halako gauzak aterako zirela. Eta prentsak zer motatako jokoa eginen zuen. Eta halere asumitu egin dugu.
Perezek, besteak beste, dio Kataluniako prozesuarekiko oso jarrera ezberdinak dituzuela.
Eta zein da berea? HKontseilu Herritarrean hori guztia eztabaidatu genuen, eta nik ez nuen desberdintasun handirik sumatu. Katalunian bi polo daude eta gu erdian geratu gara, erabakitzeko eskubidea defendatzen. Bertze gauza bat da taktikoki sektore batek Katalunian zer egin nahi zuen, Alvano Dantek lerratu nahi baitzuen bloke independentistarekin. Guk ez genuen hori defendatzen, gure identitatea galtzen genuelako. Baina horrek ez du entitaterkin Podemos Ahal Dugun halako zerbait eragiteko.
Baina Podemos-en Madrilgo zuzendaritzak galdeketa bat eta hori egiteko galdera zehatz bat inposatu zuen. Eta hortik, estrapolazioak egiten dira Nafarroara begira.
Baina guk halako salaketa bat eginen genuke, Nafarroan daukagunarekin, Katalunian gertatutako ustezko desadostasun batengatik? Nik erantzunen dizut: ez. Nik eztabaidatu dezaket alderdiaren barruko organoetan. Batzuetan irabazten dut. Nik, edo nire jarrerak, galtzen dut. Baina nik ez nuke alderditik botako pertsona bat jarrera bat edo bestea izateagatik.
Litekeena da Laura Perez alderditik at geratzea?
Bai, aukera badago. Orain Berme Batzordeak bere erabakia hartu beharko du, kontuan hartuz Laurak bere defentsan zer esaten duen. Nik ez dut erabakiko hori.
> Santos baraja la posibilidad de dejar su cargo de diputado, y volver a Navarra.