Japonian abiatu zen lehenengoa, 1964. urtean. Abiadura handiko tren asko daude munduan zehar, gehienak 300 km/h inguruan mugi daitezkeelarik. Baina gaurkoan geroaldiko trena izan daitekeena dakarkigu. Japonian, trengintzan garai berria irekitzen ari da. Japan Railway Company-k duela hilabete batzuk 500 km/h abiadura hartzen duen trena probatu zuen. Nola demontre posible litzateke horrelako abiadura hartzea tren batek? Teknologia berri bat erabilita lortzen da hau: lebitazio magnetikoa. Magia dirudien hau oinarri fisiko sendoak ditu, ondorengo minutuetan ahalik eta modu sinpleenean hauek azaltzen saiatuko garelarik. Deus baino lehen, imajinatu patinatzaileak garela. Bi motako patinak erabiltzen badakigu, gurpiletako patinak eta izotz-patinak. Teknika ona badugu, izotz-patinekin aurrera egiteko indar gutxiago egin behar dugula konturatuko gara. Beste hitzetan, aurreratzeko indar berdina egiten badugu bi patin motekin, izotz patinekin gehiago aurreratzen dugula ikusten dugu. Zergatik da hau? Marruskadura indarragatik. Gure patinaren azpian dagoen zoruak frenoa eragiten digu, gure patinekin ukitzean. Materiala edonolakoa izanda ere, freno bat ala beste eragiten du. Gure kasuan, izotzak marruskadura gutxiago egiten du eta horregatik indar berdina eginez, azkarrago mugi gaitezke. Trenen kasuan, marruskadura dugu ere bai. Alde batetik, trenbideak gurpiletan eragiten duena. Eta horretaz aparte, kableek elektrizitatean eragiten dutena. Elektrizitatea elektroien mugimendua da, eta hauek atomoekin talka egitean energia galtzen dute. Trenak elektrizitatearekin mugitzen direnez, bi marruskadura mota hauek direla eta, ezin du horren abiadura handiak hartu. Baina zer gertatuko litzateke bi freno/marruskadura hauek ez bagenitu? Posible da? Erantzuna baiezkoa da. Nola lortzen da? Lebitazio magnetikoari esker. Maglev trena trenbidearen gainean lebitatzen du, trena iman bat da, eta beste iman baten gainean doa. Bi iman polo berdinetik gerturatzean, alderatzen dira. Trenaren pisua altxatzeko, izugarrizko imana beharko genuke. Hori lortzen da trenbidea iman oso potentea bada. Hau lortzeko, korronte elektriko oso handia pasarazten da trenbidetik, eta honek eremu magnetiko oso handia sortzen du. Horrelako korronte elektrikoak sortzeko supereroaleak behar ditugu, bertan marruskadura 0 delarik. Hortaz, gure motor elektrikoa trenbidean dago, eta ez trenan. Motor elektriko honetan marruskadura 0 da. Gainera, trena trenbidearen gainean lebitatzen duenez indar magnetikoei esker, ez du trenbidea ukitzen, eta horrela beste marruskadura hau ere 0 da. Horrela, tren mota honek 500 km/h abiadura baino gehiago lor dezake. Tren mota honek hainbat abantail ditu: • Gutxiago pisatzen du (motorra trenbideetan dagoelako) • Marruskadura ez dagoenez, energia gutxiago erabili behar da. • Motorra trenbidean dagoenez, bere potentzia zonaldeka handitu daiteke (maldaren arabera). Malda handiagoak igo ditzake tren honek. • Zarata askoz ere gutxiago ateratzen du. Gaur egun Shangain dago martxan dagoen Maglev tren bakarra: 60 km egiten ditu 8 minututan. Japoniakoa, 2027rako martxan egotea espero dute, Tokio-Nagoya ibilbidea egiteko. Orain 90 minututan egiten dena, 40tan eginen da.
Lehenik eta behin, abiadura handiko trenaren inguruko historia pixka bat: Bala trena abiadura handiko trenari deitzeko beste modu bat da.
EUSKALERRIA IRRATIAzale hori:
FM 98.3ko zein euskalerriairratia.eus webguneko edukiak musu truk entzun, irakur eta ikus ditzakezu.
Zuretzako eskari bat dugu: posible baduzu, lagun gaitzazu gero eta eduki gehiago eta hobeak sortzen, Iruñerriko euskaldun ororen eskura jartzeko.
Izan ere, zenbat eta komunitate handiagoa, orduan eta proiektu komunikatibo eraginkorragoa.
Bazkidetu zaitez!
