Joana Arc-ekoa
Orleansko dontzeila edota Jeannete ezizenez ere ezaguna, Frantziako heroi nazionala eta Eliza Katolikoaren santua da.
1412an jaio zen, Frantziako Lorena inguruko nekazari familia batean.
13 urte zituela, Mikel goiaingeruaren, Santa Margaritaren eta Katalina Alexandriakoaren aparizioak izan zituela ziurtatu zuen, eta haien jarraibideak bete behar zituela Karlos VII.ari laguntzeko, eta Ehun Urteko Gerraren amaierako ingelesen nagusitasunetik askatzeko Frantzia.
Horren ondorioz, handik lau urtetara, Joana Karlos VII.aren gortean aurkeztu zen. Gizona oraindik ez zen errege, errege ingelesaren alde abdikatzera behartu zutelako.
Kontuan hartu behar dugu Frantziak eta Ingalaterrak mende bat zeramatela gerran koroaren oinordetza-arazoagatik.
Joana kortera joan zen garaian, Frantziak denbora asko zeraman batailarik irabazi gabe. Morala zoruan zeukan, eta itxaropen txiki bat behar zuen.
Beraz, gure Joanak erraz konbentzitu zuen teologo-batzorde bat. Jainkoak bidali zuela esan zion, Frantziako herria jasaten zituen zorigaitzetatik libratzeko.
Jarraian, teologo-batzorde hura Karlos VII.engana joan zen, gomendioa eman zion, eta erregegaiak bidali zuen Joana Orleanseko setiora, laguntza-armada bateko kide gisa.
Haruntz irten baino lehen, Joanak ilea moztu zuen, seguruagoa zelakoan gizonez jantzi zen, inguruan zituen guztiaren laguntzarekin (beraz inor ez zuen engainatu), eta tropen buru jarri zen.
Eta berak aurretiaz esan zuen bezala, Orleans hiria ingelesen setiotik askatzea lortu zuen.
Gero, tropen buru izaten jarraitu zuen eta bataila batzuk irabazi zituen, bere izena hedatu zen, etab. Salbatzailea zirudien.
Horri guztiari esker, handik aste gutxira, Karlos VII.a solemneki koroatu zuten Reimseko katedralean, Joanaren aurrean. Askorentzat, profetisa bat zen.
Hainbeste itxarondako gertaera horrek frantziar morala goratu zuen, eta gerraren bere azken garaipenerako bidea erraztu zuen. Joana heroia bihurtu zen.
Baina, gero, Joana eta bere armada hainbat porrot jasaten hasi ziren, baita jendearen konfidantza galtzen ere.
Gainera, 1430eko maiatzaren 23an, bataila batean harrapatu zuten.
Frantziako erregea kezkatuago zegoen bakea sinatzeaz Juana salbatzeaz baino; beraz, ez zuen babestu. Horregatik, ingelesen esku egotera bukatu zuen.
Haiek, inkisizioaren bitartez, prozesatu bat egin zioten. Frantzian "eskandalua" sortzea leporatu zioten, eta heresia hedatzea, armada baten buru jarri zelako Jainkoaren bidalia zela argudiatuz. Hori onartezina zen, emakume bat elizan barruan ezin zelako egon, eta askoz gutxiago Jainkoaren bidalia. Joana nekazari hutsa besterik ez zela azpimarratu zuten.
Gainera, gizon bat bezala janzten zuela salatu zuten, sineskerietan eta «dogma faltsuetan» aritu izana zela, eta, azkenik, sorginkeria egin zuela.
Jakina, horren guztiaren azpian interes politiko hutsa zegoen: Joana heretikotzat kondenatuz, ingelesek frogatu nahi zuten Karlos VII.aren koroatzea deabru batek egina zela.
Prozesuak bost hilabete iraun zuen. Joanak ehun epaile inguru izan zituen aurrean, eta berak bere burua defendatu behar izan zuen, abokatu izateari debekatu egin ziotelako.
Baina, haiek uste zuten baino askoz hobeto defendatzen zekien Joanak. Bere erantzun zorrotzek sarritan suntsiturik uzten zituzten epaileak, eta ikusleen miresmena pizten zuten.
Halere, azkenean, auzitegiak erabaki zuen Joana gezurtia edo izpiritu gaiztoen bultzatzailea zela, eta, azken kasu horretan, agertu zitzaizkion irudiak ez zirela Miguel goiaingeruarena, Katalina santuarena eta Margarita santuarena, hiru deabruren baizik.
Horrez gain, gizonezkoen arropa erabiltzeak idolatra eta paganoa zela frogatzen zuela.
Epaiketa, beraz, aldez aurretik erabaki bezala amaitu zen: heriotza-zigorrarekin eta neska gaztea sutan hiltzearekin.
Ruanen erre zuten 1431ko maiatzaren 30ean, 19 urte zituela.
Gero errautsak ibaiara bota zituzten, oroimena erabat ezabatzeko asmoz. Baina alferrik. Jendeak gogoan zeukan nor izan zen Joana, zer egin zuen, eta nola hil zuten. Eta neska leienda bat bihurtu zen.
Hogei urte geroago Kalixto III.a aita santuak epaiketa aztertu zuen, Joanaren aurkako karguak baliogabetu zituen, errugabe deklaratu zuen eta martir izendatu zuen.
XVI. mendean Liga Katolikoaren ikur bihurtu zuten, eta 1803an Napoleon Bonaparteren erabakiz Frantziaren ikur nazional izendatu zuten.
1909an beatifikatu zuten, eta 1920an kanonizatu.
Gaur egun sutan erre zuten sorgina elizako santa bat da.
