Ekaitz Santazilia: "Rankinetan ez doakio batere gaizki Fontes aldizkariari"

Euskalerria Irratia 2021ko abu. 27a, 12:48

Fontes Liguae Vasconum aldizkariak euskal hizkuntzalaritza eta filologiari buruzko ikerketa berriak jaso ditu. Azken zenbakiak euskarak Txulapain haranean eta Arrangoitzeko herrian izan duen bilakaerari buruzko lanak jaso ditu, besteak beste. Ekaitz Santazilia hizkuntzalaria da zuzendaria.

Vianako Printzea erakundea-Kultura Zuzendaritza Nagusiak Fontes Linguae Vasconum: studia et documententa aldizkariaren 131. zenbakian argitaratu du Koldo Artola ikertzaileak idatzitako Txulapainen (Juslapeña) euskarari buruzko azken lana. Artolak beste bi lan argitaratu ditu, Louis-Lucien Bonaparte euskalariak ezarritako Gulina barietatearen inguruan. Artikulu berri honekin, "Gulibarko aldaeraren inguruan (eta 3 – Txulapaingo azpialdaera: Elbarrena)", Koldok Elbarrenan jasotako hainbat testigantza azaltzen ditu.

Aldizkariak Borja Artiztimuñoren (UPV/EHU) ikerketarekin jarraitzen du, "Garibairen errefrauetako diago: euskara, zakurrak eta ustekabeko beste etimologia batzuk" azterlanarekin. Egileak Garibayren esaera zaharraren eta haren bi itzulpenen azterketa filologiko-linguistiko sakona egiten du, hitzezko diago hitzaren esanahi zehatza argitzeko asmoz.

Aldizkariak, halaber, Enara San Juan ikertzailearen "Emakumearen irudia Axularren Geron" izeneko artikulua jasotzen du. Bertan, Gero liburuan deskribatutako emakumearen ezaugarriak aztertu eta azaltzen dira, baita tradizioa eta ezaugarri horien iturriak ere, XVI-XVII. mendeetako beste lan batzuen argitan.

Jarraian, "Arrangoitzeko euskararen bilakaera kanadara igorri gutun pribatu baten argitan" ikerketa argitaratu da. Bere egileak, Maitena Duhalde de Serrak (UPV/EHU), Arrangoitzetik datorren gutun horren edizio eta azterketa bat aurkezten du, azken hamarkadetan Arrangoitzeko euskarak izan duen garapenari buruzko ikuspegi bat eskaintzeko aukera ematen duena. Horretarako, Louis-Lucien Bonapartek XIX. mendearen bigarren erdian egindako inkestetan lortutako emaitzak aztertu dira, eta egileak inguruko informatzaileei egindako inkestetan ateratako datuekin alderatu dira.

Azler García-Palominok (UPV/EHU) sinatuta, "Dialekto-berdintzeari Lezamatik begira: adinaren, generoaren eta hizkuntz jarreren garrantziaz" argitaratzen da. Artikuluan, Beheko bokalaren (BAE) parekatzearen banaketa soziala aztertzen da Lezamaren hizkeran, adinaren, generoaren eta hizkuntza-jarreren arabera. Ondorioztatu da adinaren eta generoaren eragina nabarmena dela itxurazko denboran, baina, era berean, agerian geratu da biztanleekiko elkartasuna eta tokiko hizketa direla BEAk herrian duen banaketa azaltzeko faktorerik esanguratsuena.

Julen Manterola eta Markel Lizasoain dira "Mahats hitzaren etimologia" lanaren egileak. Mahats jatorriaren azterketan eta terminoari eragiten dioten aldaketa fonetikoen kronologietan oinarritzen da lan hori. Era berean, eztabaidatzen da zenbateraino islatzen duten tokiko ardogintzaren historia hitz horrekin lotutako euskal hitzen etimologiek.

"Ohar etimologikoa: golde" artikulua ere jasotzen da, José Ignacio Hualde hizkuntzalariak idatzia (University of Illinois at Urbana-Champaign). Bertan, golde hitzaren historia ikertzen da. Abiapuntu gisa latinezko culter delakoaren jatorria kokatzen da, baina arazo fonologiko desberdinak azaltzen dira etimologia horretarako eta gorri eta gordinarekin lotutako barne jatorri bat proposatzen da.

Erreseinak eta laburpena

"Censura y literatura. Memorias contestadas", Nerea Eizagirrek egina; "El vocabulario Pomier. Edición y estudio de un diccionario manuscrito anónimo euskera-español", Nerea Fernández de Gobeok sinatua, eta "Gipuzkoa antzinaroan: hizkuntzak eta eremu linguistikoak onomastikaren argitan", José M. Vallejok egina.

Azkenik, ale hau "Gipuzkoa in antiquity: Languages and linguistic areas in the light of onomastics" (Gipuzkoa Antzinaroan: hizkuntzak eta hizkuntza-arloak Onomastikaren argitan) lanaren laburpen batekin osatzen da. Lan hori Euskararen Akademiak argitaratu zuen 2020an, euskaraz, eta liburuki honetan ingelesera itzuli zen. Ikerketan, Luis Mari Zalduak, erakunde horretako kideak, Gipuzkoako Antzinaroko hizkuntza-egoera argitu nahi du, ikuspuntu geografiko eta historikotik.

350 aleko tirada duen aldizkaria Nafarroako Gobernuaren argitalpen dendan (Navas de Tolosa kalea, 21) eta liburu dendetan eros daiteke, 10 euroren truke.

EUSKALERRIA IRRATIAzale hori:

FM 98.3ko zein euskalerriairratia.eus webguneko edukiak musu truk entzun, irakur eta ikus ditzakezu.

Zuretzako eskari bat dugu: posible baduzu, lagun gaitzazu gero eta eduki gehiago eta hobeak sortzen, Iruñerriko euskaldun ororen eskura jartzeko.

Izan ere, zenbat eta komunitate handiagoa, orduan eta proiektu komunikatibo eraginkorragoa.


Bazkidetu zaitez!