Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako Departamentuko Memoriaren Nafarroako Institutuak "Maistrak eta maisu errepresaliatuak Nafarroan (1936-1976)" hezkuntza-webgunea aurkeztu du dimentsio errepresibo hori hezkuntza-etapa desberdinetako ikasleengana hurbiltzeko, Oroibidea atariaren bitartez. Webgunea bilatzaile baten inguruan egituratzen da. Bilatzaile horretan, Hezkuntzako Batzorde Nagusiak espedientatutako 407 maisu-maistren eta irakaslegoaren fitxak aurki daitezke.
Webgune berri hau, Reyes Berruezok, Juan José Casanovak eta Francisco Javier Emak "El proceso de depuración de la enseñanza pública en Navarra, 1936-1976" liburuaren testuinguruan egin zituzten "Maisu-maistren eta irakasleen fitxa pertsonalak" lanean oinarritzen da. Liburu hori Nafarroako Gobernuak argitaratu zuen 2023an. Proiektu honekin helburu bikoitzari heldu nahi izan zaio: espedientepean dauden pertsonen fitxak ‘Oroibidea-Memoria Bidea’ artxibo digitalean integratzea, herritar guztiek eskuragarri izan ditzaten; eta fitxa horiek ikasleen ikerketa-lanetan erabiltzea erraztea, jarduera-proposamen baten bidez. Irakasle errepresaliatuaren web-orrira ‘Oroibidearen’ atari nagusitik sartzen da, "Erakusketak" leloan sakatuz.
Gainera, 12 kasu hautatu dira, dauden tipologiak ondo irudikatzen dituztenak eta lehen hurbilketa orokorra ahalbidetzen dutenak. Era berean, zenbait osagarri eskaintzen dira, ikasleek errepresio hori testuinguruan koka dezaten. Horrela, mapan irakasle horien jatorrizko herriak eta errepresaliatuak izan zirenean beren lanbidean ziharduten herriak aurki daitezke. Denbora-lerro batek garaiko gertaera nagusiak kokatzen ditu, eta glosario batek, modu egokituan, ikasleek aztertze-prozesua ulertzeko ezagutu behar dituzten terminoak azaltzen ditu.
Garbiketa-prozesuari buruzko galdera batzuk ere gehitu dira, eta horien erantzuna Reyes Berruezo historialariaren bideo-zatien bidez ematen da. Amaitzeko, ‘Jarduerak’ izeneko atal bat dago. Bertan ikerketa-jarduera batzuk argitaratu dira webgunearekin egin daitekeen ikerketa motaren adibideak emateko, eta ikastetxeek egiten dituzten proposamenekin osatuko da. Eta beste bat, ‘Ikasleen lanak’ izenekoa. Hilabete batzuk barru, jendaurrean partekatu nahi diren ikastetxeetan egindako lanak kontsultatu ahal izango dira.
Hezkuntza-webgune hau beste mugarri bat da Nafarroan errepresaliatutako maisu-maistren eta irakasleen aitorpen- eta erreparazio-jardueretan, 2016ko irailean jada omenduak izan baitziren. Horrela, irakaskuntzan frankismoaren garaipenarekin bizi izan zen garbiketa-prozesu gogorra hurbiltzen da gizartera oro har eta, bereziki, hezkuntza-mundura, arrazoi ideologiko hutsengatik eta zergati hutsalengatik askotan, irakaskuntzako profesional askoren karrera profesionalak zapuztu edo larriki baldintzatu baitzituzten.
Nafarroako Memoriaren Institututik adierazten den bezala, "diktadura frankista eztitzen duten saiakera gero eta argiago justifikatzaileen aurrean, proiektu honek erregimenaren benetako aurpegia erakusten eta bere garaipenaren ondorioei buruz hausnartzen laguntzen du, balio demokratikoak, askatasunezkoak eta tolerantziazkoak defendatzearekin batera".
"Esparza ibilbidea", Andosillako maisu baten eta bere ikasleen erbesteko bidaia
Otsailaren 27tik martxoaren 3ra bitartean, Madrilgo Lourdes-FUHEM ikastetxeko DBHko 4. mailako eta Batxilergoko 37 ikaslek, hiru irakaslek eta "Caminamos para no olvidar" Memoria Historikoaren Gazte Elkarteko zortzi kidek lagunduta, Ricardo Esparza Gómez Madrilen bizi den Andosillako maisuaren eta gerratik babestu zituen 350 haurren memoria berreskuratuko dute.
Frantziako erbesterako bidea egin ondoren, gerra betean Madrildik irten eta Saint-Denis-d 'Oléroneko (Charente-Maritime departamentua) Abbaye de l' Ormeau kolonian amaitu ondoren, Andosillatik igaroko dira, eta haren oroimena omentzeko ekitaldia egingo dute datorren astelehenean, martxoak 3. Nafarroako Memoriaren Institutuak, Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak - Fusilatuen Elkartea-1936 (AFFNA-36), Udalak eta Andosillako Memoria Historikoaren Elkarteak parte hartu eta parte hartuko dute.
