Nafarroak aurrekontu orokor berria izanen du 2023an. Akordioa lortu dute gaur goizean Nafarroako Gobernuak eta EH Bilduk. Laugarrenez ahalbidetuko ditu lehegintzaldi honetan, beraz, kontuak alderdi subiranistak, abstentzio bidez. Gobernuaren iritziz, bi sinatzaileek oinarriak ezarri dituzte beste urte batez, "ekonomiaren egonkortasuna ziurtatzeko". Sinatu duten akordioa eskertu gaur Elma Saizek, onarpena baieztatua dutelako parlamentuan.
Eredu sozial ekonomiko eta politikoetan, hala ere, desadostasunak izan dituzte. Horiek onartuta, baina, pozik azaldu da EH Bildu ere, "eskuinarekiko alternatiba eraikitzen jarraituko" dutelako. Erabaki politikoa dela azpimarratu du Bakartxo Ruizek.
Tokiko administrazioaren finantzaketa eta 0-3 zikloaren duintzea izan dira negoziazioen oinarria. Horien gaineko taldeen arteko akordioak lortuta, EH Bilduk egindako hamabost milioi euroko ekarpena eta inbertsio-proposamena jasotzen ditu aurrekontu proiektuak. Hamar milioi gastu sabaia igotzera bideratu dituzte, eta gainerako bostak, Osasun Departamentuaren barruko partiden arteko mugimenduak izan dira. Euskararen alorrean ere igoera nabarmena ekarriko du akordioak.
Akordio orokorrik ez, fiskalitatean
Nafarroako Gobernuak eta EH Bilduk sinatutako aurrekontu akordioan jaso dutenez, "ezin izan" dute akordio orokorrik lortu neurri fiskalei dagokienez. "Nafarroako zerga-sistemaren zerga-sinaduretako zerga-aldaketen inguruan dauden aldeak egiaztatu dira, baita horien balizko irismenaren inguruan ere", zehaztu dute. Hala ere, zenbait konpromiso sinatu dituzte zerga nagusiei lotuta. Lortutakoan atzera ez egitea izan du EH Bilduk helburu negoziazioan. "Lorpen txikiak" sinatu dituztela adierazi du Adolfo Araizek. Sozietateen gaineko zergaren kasuan, onura fiskalei lotutako eta gutxinieneko tributazioaren inguruko azterketak eginen dituzte. Pertsona fisikoen gaineko errentaren kasuan, 35.000 euro baino gutxiagoko errententzako aparteko kenkari progresiboa adostu dute . Ondarearen gaineko zergan, ondare handientzako karga tasa goratuko dute.
Lortutako akordioa jarraipen batzorde batek kontrolatuko du, eta, horren ondorioz, EH Bilduk konpromisoa hartzen du edozein talde parlamentariok aurkez ditzakeen osoko zuzenketen aurka bozkatzeko, baita 2023ko Nafarroako Aurrekontu Orokorrei buruzko Foru Lege Proiektua dagokion osoko bilkuran onartzea ahalbidetzeko ere. 2023rako Neurri Fiskalei buruzko Foru Legearen eta neurri fiskal guztien alde bozkatu du alderdi subiranistak, halaber.
"Egin genitzakeen onenak"
"Egoera honetan egin zitezkeen aurrekonturik onenak egin ditu Nafarroako Gobernuak". Hala definitu du Elma Saiz ekonomia eta ogasun kontseilariak gaur goizean Nafarroako Parlamentuan aurkeztutako foru lege proiektua. "Eraldaketa soziala eta ekonomikoa" ekarriko dituen aurrekontuak direla esan du gobernuko bozeramaileak. "Klase ertain eta baxuei" begirakoak direla, "herritarrak babesteko" eta "justizia soziala" helburu dutenak. Osasun, hezkuntza eta eskubide sozialen alorretara 270 miloi euro bideratuko dituzte.
Aurrekontu orokorren legearekin batera zerga sistemari dagokiona ere aurkeztu du gaur ogasun kontseilariak. Hainbat neurri fiskal berri jaso dituzte legean. 200 mila eurotik gorako errenta duen pertsonen kuota igoko dute; errenta baxu eta ertainentzako, berriz, 35.000 eurotik beheragoko errenta dutenentzat ezohiko kenkari progresiboa izanen da aurten. Azken hau parlamentuko taldeekin hartutako neurria da (guztiekin Navarra Sumarekin izan ezik) eta EH Bildurekin egindako akordioan jasotzen da. Ia 300.000 pertsonei eraginen dio neurriak. 14.500 eurotik beheragoko errenta dutenek, berriz, ez dute aitorpenik egin beharko.
Hiru milioitik gorako ondasunak dituztenen kasuan, bi urtez kuota igoera izanen dute, 400 pertsonari eraginen dio horrek.
Abenduaren 22an izanen da eztabaida
Nafarroako Parlamentuak gaur eman dio bidea legeen tramitazioari. Lehenengo urratsa, lege proiektuak jasotzea izan da. Unai Uhalde parlamentariak jaso ditu, Elma Saiz kontseilariaren eskutik. Mahai eta eledunen batzordea egin dute ondoren egutegia zehazteko. Osoko zuzenketak aurkezteko epea hilaren 11an amaituko da, baleude (eta Navarra Sumak adierazi du aurkeztuko duela), azaroaren 17an eztabaidatuko dituzte. Ondoren, zuzenketa partzialak landuko dituzte batzordean. Eztabaida osoko bilkurara abenduaren 22an iritsiko da.
