E. Elizondo
Abokatua da Libertad Frances, eta duela hamar urte inguru bat egin zuen Salhaketa taldearekin. Nafarroako koordinatzailea da egun. Polizia etxe, espetxe eta gisako zentroetan dagoen gardentasunik eza salatu du, eta halakoetan eskubideen urraketa uste baino larriagoa dela utzi du agerian. "Ez dira gertaera puntualak".
Pertsona bat hil da Espainiako Poliziaren esku zegoela Iruñean. Zer deritzozu gertatu denari?
Batetik, informazio urria dugu benetan gertatu denari buruz. Bertzetik, argi gelditu da, bertze behin, halakoak gertatzen direnean joera dela ezkutatzea. Gardentasunik eza erabatekoa izan da. Erakutsi nahi dute gertaera puntual bat dela, baina errealitatea bertzelakoa da.
Uste baino maizago gertatzen dira horrelakoak edo gisakoak?
Kasu honetan pertsona bat zendu da. Ondoriorik larriena da, baina bertze kasu anitzetan ere urratzen dira pertsonen eskubideak. Legez kanpokoak diren atxiloketak gertatzen dira; tratu txarrak gertatzen dira espetxeetan... Halakoak ez dira gertaera puntualak.
Kontua da benetan ez dakigula zer gertatzen den. Ez dakigu zer gertatzen den polizia etxe, espetxe eta atzerritarrentzako edo adingabeentzako zentroetan. Kartzelak, adibidez, hiriguneetatik kanpoko aldera atera ditugu. Hor gertatzen dena ikusezin bilakatzen da gizartearentzat. Erakundeei interesatzen zaie ezartzen duten gardentasun gabezia hori, eta horrek erran nahi du hor dauden pertsonen eskubideen urraketa uste dugun baino larriagoa izan daitekeela.
Halakoak salatzea ere ez da erraza izanen, ezta?
Ez, hagitz zaila da. Finean, espetxeko ziegaren atea irekitzen dizunaren aurkako salaketa jarri behar duzu. Salaketa horrek izan ditzakeen ondorioen beldur dira barruan direnak, noski. Salhaketa Torturari Aurrea Hartzeko Koordinakundeko kide da, eta erakunde hori saiatzen da espetxe barruan gertatzen ahal diren eskubide urraketen erregistro bat egiten. Erran nahi dudana da salaketaren bide bakarra ez dela esparru judizialarena. Halako informazioa gure esku egotea ere bada garrantzitsua argi uzteko gertatzen ari dena ez dela zerbait puntuala.
Zer dakizue Iruñeko espetxe barruko errealitateari buruz?
Espetxe berria zabaldu zutenetik, pertsona batek bere buruaz bertze egin du, eta, gutxienez, berezko heriotza bat gertatu da. Berez hil arren, argi dugu erakundeak ere baduela ardura bat. Suizidioei aurrea hartzeko protokoloaren arabera, adibidez, preso baten esku uzten da bertze bat zaintzeko ardura. Espetxeak preso horren esku uzten du berea den ardura, alegia. Bertzalde, egunerokoari buruz, presoek salatzen dute, batez ere, egiteko deus ez dagoela.
Tailerrak egiteko aukeraz ari zara?
Bai. Presoek ez dute aukera hori. Espetxe berrian, gainera, presoek agerian utzi dute hezitzailearekin edo gizarte langilearekin egoteko prozesua zaildu egin dutela. Egia da kartzela berriaren erdia ere ez dagoela martxan, eta han diren pertsonen kopurua kontuan hartuta, 350 inguru guztira, espetxe txikia dela, oraindik ere. Baina lehen zegoen kopuruak %30 egin du gora, eta profesionalena, berriz, ez da aldatu.
Zer-nolako erantzuna ematen du gizarteak espetxe barruko errealitatearen aurrean?
Espetxeari bizkarra emanda bizi gara. Gogoeta egin beharko genuke ongi aztertzeko jendea zergatik dagoen espetxean, eta zergatik zigortzen diren espetxearekin hainbat jarduera, eta bertze hainbat ez. Kartzelako errealitatea ikusezina da, oraindik ere, eta estigma handia dago.
EUSKALERRIA IRRATIAzale hori:
FM 98.3ko zein euskalerriairratia.eus webguneko edukiak musu truk entzun, irakur eta ikus ditzakezu.
Zuretzako eskari bat dugu: posible baduzu, lagun gaitzazu gero eta eduki gehiago eta hobeak sortzen, Iruñerriko euskaldun ororen eskura jartzeko.
Izan ere, zenbat eta komunitate handiagoa, orduan eta proiektu komunikatibo eraginkorragoa.
Bazkidetu zaitez!
