“Prekarioetan prekarioenak dira kaleko saltzaileak”

Kattalin Barber

"Irautea ez da delitua". Hori esaten dute kaleko saltzaileek, eta Javier Indurainek (San Nicolas, Argentina, 1957) benetako neurriak eskatu ditu, baldintza ezin txarragoetan lan egiten duten pertsonak babesteko.

"Kaleko saltzaileena da errua". Zer esanen zenioke hori pentsatzen duen pertsona bati?

Horixe izan zen nire iritzi artikuluaren izenburua. Eta hori jartzea erabaki nuen beti pagaburuak asmatzen dituztelako, batik bat, herritarrok ditugun benetako arazoen erantzuleak nortzuk diren estaltzeko. Arreta desbideratu nahi dute, eta, horretarako, ke lainoak sortzen dituzte.

Urtero uda garaian pil-pilean dagoen gaia izan ohi da kaleko saltzaileena. Aurten, sanferminetan polemika egon da.

Nik esanen nuke sanferminak baino lehenago hasi zela polemika, artifizialki, udalean mozio bat aurkeztu eta onartu zutenean kaleko saltzaileak kontrolatzeko. Artifizialki esaten dut, ez dudalako uste kaleko saltzaileena sanferminetako benetako arazoa denik. Nori egiten diote kalte? Nori egiten diote konpetentzia kalitate baxuko produktu faltsuekin? Inditex, Nike eta Adidas bezalako marka handiei? Are gehiago, aipatu ditudan marka horiek salaketak jaso dituzte, ustez, haurrak esplotatzeagatik eta langileei heriotzaraino lan eginarazteagatik. Haien lana legezkoa izanen da, baina moralgabea. Nor da, orduan, gaizki jokatzen duena? Bizirik irauteko lan egiten duena ala baldintza txarretan kontratatzen duena?

Zergatik uste duzu Zentroko Merkataritza eta Ostalaritza Elkarteak kaleko saltzaileen aurka egin duela?

Egia esan, ez dakit, eta ez dut ulertzen. Kaleko saltzaileek ez diete minik egiten. Halaber, ez dut frankiziei buruzko komunikaturik ikusi, eta uste dut horrek bai, horrek kalte egiten diela. Kaleko saltzaileen aurka egin dute, eta arreta desbideratu dute. Administrazioek, oro har, merkataritza gune handiak sustatzen dituzte, eta horrek bete-betean kalte egiten die saltoki txikiei.

UPNk, PSNk eta Geroa Baik onartu zuten kaleko saltzaileei buruzko mozioa.

Gaizki ardaztu dute gaia. Kaleko salmenta da arazoa, baina horretan lan egiten dutenenentzat da arazoa, lan baldintza txarretan lan egiten dutelako, ez gizartearentzat.

Nortzuk dira kaleko saltzaileak?

Kaleko saltzaileak Atzerritarren Legearen mende daudenak dira. Ekonomizismoaren aldeko izaera baino ez du lege horrek. Prekaritatea eta eskulan merkea sustatzen du. Kaleko saltzaile gehienek ez dute paperik, eta debekatua dute lan egitea. Prekarioen artean prekarioenak dira. Esaten dutenean pertsona hauek iruzur egiten dutela, niri galdera bat bururatzen zait: nork egiten du benetan iruzur?

Pertsona askok mafiekin lotzen dituzte kaleko saltzaileak. Zer dago honen atzean?

SOS Arrazakeriarentzat, mafia da etekin ekonomiko handiak lortzeko esplotatzen duena. Eta hori egiten dute marka handiek, adibidez, Asiako herrialdeetan. Ez dakigu kaleko saltzaileek saltzen dituzten produktuak ere horrelako herrialdeetan eta baldintza txarretan egiten ote dituzten, ikertu egin beharko litzateke. Dena den, mafiosoak dira dendak, marka handi eta esplotatzaile horien produktuak saltzeagatik? Kaleko saltzaileekin galdera bera okurritzen zait.

Sanferminetan egon da kaleko saltzaile gehien, Iruñean, baina Nafarroako herri jai askotan ere egoten dira.

Eta ez bakarrik udan. Izan ere, ohikoa da Iruñean asteburuetan tabernetan kaleko saltzaileak ikustea. Kontua da orduan ez dutela molestatzen. Noiz molestatzen dute? Zentroko espazio publikoa okupatzen dutenean. Gune pribatuetan edo gune marjinaletan ez dute molestatzen; sanferminetan Karlos III.a etorbidean daudenean, aldiz, bai. Orduan arazo bihurtzen dira. Uste dut sistemaz erasotzen zaiola gune publikoan estetikoa ez den orori. Guk kalea aldarrikatzen dugu, kalea herritarrona izan dadin. Oztopo eta trabarik gabe.

Nola aurre egin kaleko saltzaileen arazoari?

Pelikula bat etorri zait burura: Hable con ella [Pedro Almodovar, 2002]. Horixe da egin behar duguna: haiekin hitz egin. Dena den, interes eta bidegabekeria horien guztien aurka, ari dira erresistentzia mugimenduak sortzen, eta poztekoa da hori. Bartzelonan, adibidez, Kaleko Saltzaileen Herri Sindikatua dago. Haien egoera kontuan hartu behar dugu; pertsona ahulak dira, eta ez dute eskubiderik: ez dute oinarrizko errenta jasotzeko eskubiderik, ez dute lan egiteko eskubiderik, ez dute osasun eskubiderik... Hori legezkoa da; haien lana, berriz, legez kanpokoa. Administrazioen neurri bakarra errepresioa da.

Bartzelonako Udalak, adibidez, hamabost kaleko saltzaile kontratatu ditu zenbait lan egiteko. Zer iruditzen zaizu?

Txalogarria da, dudarik gabe. Dena den, epe laburreko neurria da hori. Arazo honi aurre egiteko bestelako neurriak behar dira. Neurri sakonagoak; arazoa konplexua da, eta irtenbideak ere konplexua izan behar du. Bartzelonan uda honetan gertatu dena iraingarria da, talde kriminala direla esan baitute. Badirudi dena delitua dela. Haiek nahi dutena lan egitea da, eta, horretarako, laguntza behar dute. Bizirik irautea ez da delitua, hori esaten dute kaleko saltzaileek.