Lantokia, arrisku eremu

Gidari bati sudurra hautsi diote. Eraso larria da hori". Horixe nabarmendu du Jesus Cerdanek, Teletaxi konpainiako presidenteak. Iruñeko taxilari gehienak hartzen ditu etxe horrek —313tik 309 —, eta hiru eraso jasan dituzte azken hilabeteotan. Cerdanek berak salatu zuen eraso horietako bat. "Hiru pertsona sartu ziren autoan; atzetik bertze hiru heldu ziren, eta autora hurbildu zirenean, ostikoa eman zion haietako batek. Kontuak eskatu nizkion, eta atorra apurtu zidan, erantzun gisa. Epaiketaren zain gara".

Cerdanek argi utzi du halako erasoak ez direla eguneroko kontua Iruñean, baina tarteka gertatzen direla erantsi du, eta kezka sortzen dutela. "Ez da samurra. Jendea edanda sartzen da autoan, eta edozein aitzakia baliatzen dute liskarra sortzeko". Sudurra apurtu zioten taxilariaren kasua aipatu du Teletaxiko arduradunak, larriena izan delako. "Mozkor zegoen bidaiaria; autoan ezin zela jan erran zion gidariak, eta horregatik egin zion eraso". 250 euro ere lapurtu omen zizkion. "Lapurretak gutxitan gertatzen dira, hala ere; ni duela hiru urte naiz konpainiako presidente, eta denbora horretan bakar bat ere ez dugu izan". Gehiagotan gertatzen da bidaiariak autotik ordaindu gabe alde egin nahi izatea. "Halako egoeretan taxilariak seguru sentitu behar duela bertzerik ez dugu aldarrikatzen".

Segurtasun hori bermatzeko baliabideak eskatu dizkiote taxilariek Iruñerriko Mankomunitateari. Gaur egun, autoan duten botoi baten bidez, zuzenean jar daitezke harremanetan Teletaxi etxeko egoitza nagusiarekin. Konpainian alarma piztu egiten dute gidariek botoi horren bidez, eta, ondorioz, Teletaxiko egoitza nagusitik larrialdi zerbitzuei ematen diete abisua. "Dei hori zuzenean egiteko aukera eskatzen dugu. Hau da, autoko botoia sakatuz, abisua zuzenean larrialdi zerbitzuetan jasotzea", azaldu du Cerdanek. Autoetan kamerak jartzea ere egoki jo dute.

Neurri horiek martxan jartzea "diru kontua" da, batez ere, Cerdanek aitortu duenez, eta horregatik eskatu dute mankomunitatearen laguntza, "taxilariek egin beharreko gastuari aurre egin ahal izateko" diru laguntzak bidera ditzan. Mankomunitateko arduradunekin bilera egiteko zain dira taxilariak.

Irakasleen proposamenak

Mankomunitateari eskatu diote taxilariek esku hartzeko. Irakasleek, berriz, Nafarroako Gobernuari helaraziko dizkiote ikastetxeetan gertatzen diren erasoei aurre egiteko proposamenak. Irakasleen lan esparruan ere kezka sortzen du haien kontrako indarkeriaren auziak. Iaz, sindikatu guztiek bat egin zuten, eta halako egoeren aurrean jarduteko protokoloa adostu zuten. Nafarroako aurreko Hezkuntza kontseilari Jose Iribasi helarazi zioten agiria. "Baina ez zion kasurik egin", azaldu du Steilas sindikatuko lan osasuneko arduradun Kepa Yecorak.

Nafarroako Gobernuko egungo hezkuntza agintariekin jorratu nahi dute gaia sindikatuek. Mahai gainean jarri nahi dute, berriz ere, erasoen auzia. Gobernuak berak protokolo bat baduela azaldu du Yecorak, baina argi utzi du agiria onartzea ez dela nahikoa: "Baliabideak behar dira, eta protokoloa martxan jartzeko jarrera ere bai; erantzun irmoa behar da".

Gobernuko datuei so, irakasleen kontrako eraso zuzenak urriak dira, Yecorak azaldu duenez. "Kasu bakanak". Steilas sindikatuko kideak nabarmendu du, hala ere, eraso zuzen horiez gain "bestelako jazarpenak ere" hartu behar direla kontuan. "Gelan gaizki esaka aritzea; etengabe kexatzea; jarrera ezkorra erakustea; horiek ere erasoak dira". Mehatxuak, irainak, difamazioak eta gisako bertzelako jarrerak ere aipatzen ditu sindikatuek adostutako agiriak.

Yecorak azaldu du eskolako testuingurua aldatu dela, eta horrek eragin dio ikastetxe barruko ikasleen eta irakasleen arteko harremanari; bai eta gurasoen eta irakasleen artekoari ere. "Ikasleek orain lehen ez zituzten baliabideak dituzte; gurasoen irakasleenganako jarrera ere aldatu egin da; ezin ditugu bazter utzi, halaber, irakasleen lan baldintzak; geletako ratioek gora egin dute, adibidez". Egoera horrek guztiak eskola barruko giroan eragiten duela argi utzi du sindikatuko arduradunak.

Yecorak "funtsezkotzat" jo du ikastetxeak erasoen aurrean izan beharreko jarrera. "Eskolak argi utzi behar du zerbait gertatuz gero protokoloa martxan jarriko duela; erasoen aurrean zero tolerantzia izan behar dugu". Ez da hori gertatzen ohi, ordea. "Zenbaitetan, ikastetxeak berak nahiago du protokoloa martxan jartzeko urratsik ez egitea, zentroak ospe txarra har ez dezan", azaldu du Yecorak.

Sindikatuek adostutako protokoloak bilatzen du irakasleari babesa ematea, eta bere lana duintasunez egin ahal izateko baldintzak bermatzea. Horixe bera dute helburu osasunaren arloko profesionalek. Haien lana behar bezala egin ahal izatea. Ez dute beti lortzen, SATSE erizainen sindikatuko Nafarroako idazkari nagusi Joaquin Fernandezen hitzetan. "Eraso fisikoak eta hitzezkoak gertatzen dira". Erizainen %80k jasan dute halako erasoren bat, SATSE sindikatuak iaz ezagutarazi zuenez. Datu horiek ez dute estatistika ofizialetan islarik, ordea. "Langile anitzek ez dituztelako salatzen. Oraindik ere, hitzezko erasoak lanaren zati direla uste dute". Uste horri aurre egin behar zaiola nabarmendu du Fernandezek, eta, ildo horretan, formakuntza eta heziketa funtsezko lan tresnatzat jo ditu.

Nafarroan bi protokolo daude osasunaren arloko profesionalek jasandako erasoei aurre egiteko. "Gobernuak du bat, eta Osasunbideak berak bertzea. Egin dugu aurrera", erran du Fernandezek. Gehiago egin daitekeela erantsi du, hala ere. "Oraindik ere, langile anitzek ez dakite eraso bat jasanez gero haren berri emateko partea bete dezaketela". Horrek aukera ematen die aholkularitza psikologikoa eta juridikoa jasotzeko.

Erasoak, batez ere, larrialdi zerbitzuetan gertatzen direla azaldu du erizainen sindikatuko kideak. Ildo horretan, zerbitzuak gainezka egiteak ez duela laguntzen azaldu du. "Larrialdietara joan eta pasabidean zain egon behar duen gaixoa urduri jartzen da". Argi utzi du testuingurua aztertu eta eragina izan dezaketen elementu guztiak kontuan hartu behar direla. "Errespetuzko lan giroa behar dugu".