Ia ikusezina da euskara UNED Espainiako Urruneko Hezkuntzako Unibertsitateak Iruñean duen zentroan. Urrunekoa, irakaskuntza eredua bezainbeste. Instituzio zentralista da UNED: Madrilen ditu aginte organo, eduki eta irakasleak. Gainerakoak, Espainiako Estatuan dituen zentroak, nukleo horren ordezkaritzak baino ez dira. Irakasle bainoago, tutoreak dira bertako langileak, bitartekariak Madrilgo irakasle eta tokian tokiko ikasleen artean. Eta euskararen kalterako da jardun zentralista eta autonomiarik gabeko hori.
Erdara hutsezkoa da unibertsitatearen eskaintza akademikoa, erdara hutsezkoa ikasle eta langileei bidaltzen zaizkien oharrak, baita burokrazia eta zentroetako errotulazioak ere. Eta, egoera horretan, "unibertsitatean euskararen erabilera bultzatzeko asmoz", taldea sortu dute Iruñeko zentroko hainbat ikaslek. UHUNeko Euskaltzaleok izena eman diote, eta, aurrerantzean, ikasleez gain hezkuntza komunitateko pertsona oro biltzeko asmoa du, irakasle zein langile. Diotenez, "euskaldunon taldea" da eratu nahi dutena, "euskaraz solas egiteko eta erabilera sustatzeko". Joan den astean aurkeztu zuten taldea jendaurrean, eta euskararen transmisioaren inguruko hitzaldia eman zuen Paula Kasares soziolinguista eta NUPeko irakasleak.
Xabier Jaso taldeko kideetako bat da. Hura bezala, Gizarte Antropologiako ikasleak ziren iaz euskararen inguruko kezkaz hausnartzeko elkartzen hasi zirenak. Aurten, hausnarketa jende gehiagorengana zabaldu eta talde modura eratu dute beren burua. Egun, orotara, hamabost pertsona inguru ari dira dinamika horretan.
Hasiera hartan, Jasok gogorarazi duenez, agerikoa zen kezka: "Hara sartzen ginenean ikusten genuen irudia Espainiako beste edozein zentrotakoa izan zitekeen, dena erdara hutsean". Aldi berean, unibertsitatean "geroz eta euskaldun gehiago biltzen" zela ere ikusi zuten. Eta, hala, bi egoerak batu, eta lanean hastea erabaki zuten.
Egoera orokorra, ordea, zaila da aldatzen. Eskaintza akademikoaren gaineko hizkuntza politika, kasurako, Madrili dagokion erabakia da. Horregatik, Jasok dioenez, Euskal Herriko hezkuntza komunitatea hizkuntza propioa duten lurraldeetako komunitateekin —"Galizia eta Herrialde Katalanak, batik bat"— bildu beharko litzateke, elkarrekin indarra egin eta Madrilen erabakietan eragiteko.
Hori, edonola, ez da gaur-gaurkoz Iruñeko UNEDen sortu den taldearen helburua. Oraingoz, "aldaketa txikiak" bilatzen dituzte, bai eta "egoerarekiko kezka helaraztea" ere. Hainbat helburu ere ezarri dituzte lanean hasteko. Besteak beste, webgunea eta errotulazioa euskaratzea eskatu dute. Bestalde, unibertsitateak egiten dituen jakinarazpen guztiak, "Gabonetako zorion mezuak edota ekitaldi bat antolatzen denean bidaltzen dituen iragarpenak, erdara hutsean"daude. Horiek ere euskaraz jasotzeko eskaera egin du UHUNeko Euskaltzaleok taldeak. Gainera, Iruñeko Zentroan dauden langile eta irakasle euskaldunak identifikatu nahi dituzte, eurekin euskara erabili ahal izateko.
Oraingoz dakitenaren arabera, zentroko hiru langile dira euskaldunak, idazkaritzakoa bata, liburutegikoa bestea eta laborategikoa hirugarrena. Jasok dioenez, ordea, langile horiek ez dute identifikaziorik, eta, hortaz, "funtzionamendua erdara hutsean izaten da gehienetan". Irakasleei dagokienez ere, banan-banan hasi zaizkie galdezka, euskaldunak zeintzuk diren identifikatzeko. Eta ikerketa txiki bat ere hasi dira egiten, Iruñeko UNEDen egon daitezkeen euskaldunen balizko kopurua zehazte aldera.
UNEDek Iruñean duen zentroko zuzendari Jose Luis Martin Nogalesek, oro har, "begi onez" ikusi ditu orain arte egindako eskaerak. "Jarrera ona" duela dio Jasok. Baina aldarrikapen orok talka egiten du funtzionamendu zentralistaren horman. Hori da behintzat zuzendariak euskaltzaleen taldeari esaten diona, zentroaren autonomia faltak galarazten dituela aldaketak. Eta Jasok berak badaki, neurri batean, hori hala dela: "Jabetzen gara txikia dela zentro honen autonomia. Gure zalantza da noraino egin daitekeen zerbait eta noraino ez". Alegia, jakitun direla "erabaki potoloak" hartzerik ez dagoela. Horregatik, aldaketa txikiak eskatzen dituzte.
Oraingoz, lanean ari diren denbora gutxian, izan dute lorpenik: unibertsitateei buruzko informazioa banatzen duten aldizkari doakoetako batek euskarazko bertsioa kaleratuko du aurki. Eta UNEDeko Iruñeko zuzendaritzak, euskaltzaleen taldearekin batu ostean, jakinarazi du euskara hutsean argitaratuko duela informazioa agerkari horretan.
"Pauso bat" da hori, Jasoren ustez, eta baita "keinu bat" ere, Iruñeko arduradunen jarrerari dagokionez. Eta aurrerantzean beste urrats batzuk egin nahi dituzte: gonbita egin diote UNEDeko hezkuntza komunitateko kide orori, taldea "martxan jarri dela jakinarazteko", batetik, eta hala nahi duena lanera batu dadin, bestetik. "Masa kritikoa" eratzea, izan ere, ezinbestekoa da Jasoren ustez, "aurrerapauso gehiago" emateko. Kopuruak, noski, garrantzia baitu: "Talde zabala bagina, aukera gehiago genuke eragiteko".
EUSKALERRIA IRRATIAzale hori:
FM 98.3ko zein euskalerriairratia.eus webguneko edukiak musu truk entzun, irakur eta ikus ditzakezu.
Zuretzako eskari bat dugu: posible baduzu, lagun gaitzazu gero eta eduki gehiago eta hobeak sortzen, Iruñerriko euskaldun ororen eskura jartzeko.
Izan ere, zenbat eta komunitate handiagoa, orduan eta proiektu komunikatibo eraginkorragoa.
Bazkidetu zaitez!
