Iruñean bizi diren 65 urteko eta gehiagoko pertsonen %59 emakumeak dira, eta kopuru hori handitu egiten da adina zenbat eta handiagoa izan: 80 urtetik aurrera, emakumeen bolumena %60tik gorakoa da, eta 99 urtetik gorakoen taldean %84koa.
Bakarrik bizi diren pertsonen bolumena ere aztertu da: 65 urte eta gehiagoko pertsonen %23 bakarrik bizi dira. Ehuneko hori bereziki garrantzitsua da 85 urte baino gehiago dituztenen artean, gorakada handia izan dutelako: 85 eta 89 urte bitartekoen %32 bakarrik bizi da, eta 90 urtetik gorakoen artean %36raino igotzen da. Sexuen arabera, bakarrik bizi diren adineko pertsonen profila argi eta garbi femeninoa da.
Diagnostikoek, gainera, alderdi ekonomikoak biltzen dituzte, eta jasotzen dute 65 urtetik gorakoen pobrezia-arriskuaren tasa Iruñean batez beste %13,5 dela, eta alde handia dagoela gizonen (%9,5) eta emakumeen (%16,3) artean. Bizi-kalitatearen mailei dagokienez, Etxeko Arreta Zerbitzuak (ELZ) artatutako biztanleria eta mendekotasun-mailak aztertu dira. Azterlanen datuen arabera, etxez etxeko laguntza-zerbitzuak 947 pertsona artatzen ditu Iruñean, eta eskari handiena Txantrean (140) eta Arrotxapean (132) dago.
Iturrama eta Donibane, auzorik zaharrenak
Otsaileko erroldako datuen arabera, 65 urteko edo gehiagoko 46.342 pertsona bizi dira Iruñean, hau da, biztanleriaren %22, eta urtetik urtera goranzko joera dago. Iruñean erroldatutako biztanleen batez besteko adina 44 urtekoa da. Fenomenoa ez da homogeneoa hiri osoan. Auzo batzuen zahartzaro-indizea batez besteko mailaren gainetik dago, hala nola Iturrama, Donibane, Ermitagaña-Mendebaldea eta Txantrea; beste batzuk, berriz, Buztintxuri-Euntzetxiki eta Mendillorri, ez dira %10era iristen.
Oro har, zahartzearen joera hurrengo urteetan nabarmen handitzea da. Diagnostikoek fenomeno demografikoen amalgama bat adierazten dute kausatzat: bizi-itxaropenaren igoera (Nafarroan 83,8 urtekoa da), 'Baby boom' berantiarra, jaiotza-indizeen murrizketa eta immigrazioaren geldialdia azken urteotan.
Udal-diagnostikoek adierazten dute, oro har 65 urte edo gehiago dituzten adinekoei buruz hitz egiten bada ere, ezin dela kolektibo hori modu homogeneoan hartu. 80 urtetik gorakoen egoera, beharrak eta ahalmenak gazteagoenak ez bezalakoak dira. 80 urtetik gorako biztanle gehien dituzten auzoak Donibane, Iturrama, Zabalgunea eta Txantrea dira; beste muturrean, berriz, Buztintxuri eta Mendillorri daude.
Hala, premia eta kezka desberdinak dituzten adinekoen bi bloke handi aztertu behar dira. Alde batetik, zaharrenak; horretarako, dauden laguntza-zerbitzuak indartu behar dira, eta isolamendu- eta bakardade-egoerei heldu. Bestetik, gazteenak: erantzun aktiboagoa eta askotarikoagoa eman beharko zaie, sozializazioa ahalbidetuko duten jarduera eta espazio gehiagorekin, eta gero eta pertsona gehiagori eragiten dien bakardade hori bizitzea saihestuta. Udal lanak talde honetan boluntariotzaren bidez konpromiso soziala sustatzea ere proposatzen du.
Gainera, epe ertainera, errealitate hori eraldatuko duten eta adineko pertsonen karakterizazio berri bat eratuko duten beste prozesu batzuk aurreikusten dira, 'Baby boom' berantiarraren ondoriozko zahartze masibo baten eta prestakuntza-maila handiagoa duten pertsonak eta etorkinak sartzearen ondorioz. Eraldaketa horien guztien ondorioz, gaur egungoa ez bezalako zahartzea gertatuko da, eta beste kezka batzuk ere sortuko dira, ziurrenik aktiboagoak, heterogeneotasun handiagoarekin. Ondorioz, haien eskariak desberdinak izango dira.
Lanaren jatorria Impacto sobre el Barrio de San Juan aholkularitza-enpresak iaz egindako diagnostikoan dago. Diagnostiko hori oinarritzat hartu da Ekintza Komunitarioaren, Garapenerako Lankidetzaren eta Kirolaren arloko eta Bulego Estrategikoaren Arloko udal-teknikariek ondoren egindako hamabi azterlanetarako.
Iruñeko Udalak bere gain hartzen du zahartzearen fenomenoari aurre egitea erronka bat dela, eta sektore anitzeko esku-hartzea eskatzen duela, udal-erakundearen konpromisoa eta partaidetza-ekintza bateratzeko, hainbat sektore eta zerbitzutako eragile sozial eta profesionalekin batera. Ildo horretan, beharrezkotzat jotzen du adineko pertsonen kolektiboaren beharretan sakontzea, eremuan adituak diren pertsonen eta adinekoen parte-hartzearekin, norabide egokian doazen lan-ildoak taxutu ahal izateko. Horren ondorioz, hainbat ekimen abiarazi dira fenomeno horri aurre egiteko. Horietako bat Iruñea "adinekoentzako Hiri Lagunen Sarean" sartzea izan da.