Eraikinaren beharrak eta ahuleziak antzemateko aldez aurreko azterlan batzuen ondoren, 2015ean katedralaren klaustroa zaharberritzeko lanei ekin zieten; urtebete geroago, La Caixa gizarte ekintzaren, Nafarroako Kutxa Fundazioaren, Iruñeko eta Tuterako Artzapezpikutzaren eta Nafarroako Gobernuaren arteko lankidetza-hitzarmena sinatu zuten; eta, azkenik, iazko abenduan burutu zituzten obrak.
Rebeca Esnaola kultura kontseilariak azaldu duenez, klaustroak “narriadura-sintoma zenbait” erakusten zituen, eta beharrezkoa zen atmosferako agenteekiko esposizioak, kutsadurak eta denboraren igarotzeak eragindako kalteak geldiaraztea. “Zaharberritzea diziplina anitzeko esku-hartze konplexua izan da, monumentuaren azterketa sakon baten ondoren aurrera eraman dutena, diseinu geldo eta mailakatu batekin, azpimarratu du kontseilariak.
Obraren proiektuen eta zuzendaritzaren arduradunak Leopoldo Gil arkitektoa, Violeta Romero teknikari zaharberritzailea eta Nora Oroz arkitekto teknikoa izan dira.
Lan gehienak osasuntsu zegoen harrizko euskarriari indarra itzultzen saiatzera bideratu dituzte. Kanpoko fatxaden egoera delikatuagoa zen, zenbait gunetan harria harea bihurtu baita, eta ezin izan dizkiote hemezortzigarren mendearen amaieran, klaustroa eraiki zutenean, zituen propietateak berreskuratzea. Zaharberritze lanetarako teknika modernoak erabili dituzte, hala nola bat laserra, arkiboltak, kapitel-trazeriak eta eskultura taldeak garbitzeko. Arreta handiz tratatu dituzte polikromiak, metodo mekaniko eta kimikoekin garbituz, eskultura-lan delikatuak errespetatzeko.
Aurkikuntzak
Bereziki zaila izan da garbitokia zaharberritzea. Eraikin multzoaren ipar aurpegia da; beraz, kalte mota ugari izan ditu, euriaren, izotzaren eta airearen ondorioz, eta harriak bolumen handia galdu du zenbait eremutan. Lanak egin bitartean, antzinako komunen saneamendu-lanetan hiru kapitel, katedral erromaniko desagertuaren absidearen perimetroa eta kriptarako sarrera aurkitu dituzte. Une honetan, espazio txiki hori egokitzeko lanean ari dira, orain arte ezezaguna zena eta ikertzaileen interesa erakar dezakeena.
Esku-hartzea sustatu duten erakundeek zaharberritze-lanen prozesua herritarrei ezagutarazteko hainbat ekintza antolatu dituzte. 2017tik 2019ra bitartean egindako doako bisitek 3.200 pertsona inguru artatu dituzte. Era berean, berriztatutako klaustroari balioa aitortzeko programa bat jarriko dute laster, baina bitartean, zaharberritze prozesuaren laburpen bideo bat ikusgai dago Kultura Zuzendaritza Nagusiaren webgunean.