Iruñeko Udal Txistularien Bandak eta Iruñeko Gaiteroen Udal Bandak sortu zituzten, 1942an, osoko bilkuraren erabakiz. Akordioak berak bere kideen betebehar eta eskubideen erregimena finkatu zuen, Udalaren menpeko musikarien erregimen propio batekin. 1951n, bederatzi urteko jardueraren ondoren eta Sustapen Batzordeak proposatuta, bi bandak Musika Bandaren Patronatura atxiki ziren, non La Pamplonesa ere sartzen zen. Txistulariak eta gaita jotzaileak Musika Bandako kideekin parekatze erregimenean sartu ziren Patronatura.
Egoera juridiko berri horrek hogeita hamabost urtez jarraitu zuen. 1986ko abenduaren 24an, Udalbatzak erabaki zuen Musika Bandaren Patronatua desegitea eta hura osatzen zuten hiru musika taldeek Udalarekin zuten harreman juridikoa aldatzea. Estatusa eta kideen betebeharren eta eskubideen erregimena zaintzeko, harremana 30 urteko hitzarmen baten bidez egituratu zen 1987ko otsailetik. Udalak ohar baten bidez jakitera eman duenez, udal musikarien funtzio, jarduera eta eskubide bereziak babestea izan zen hitzarmenaren espiritua.
Txistulari eta gaitarien emanaldiak
Iruñeko Txistularien Bandaren kontratuaren barruan sartzen diren jarduketen artean daude San Ferminetako prozesioan eta zortzigarrenean Udalbatzari laguntzea eta Batasunaren Pribilegioaren ospakizunean parte hartzea, San Saturnino eta Aldapako San Ferminen prozesioa eta Aralarko Aingeruaren irudiari harrera egitea. Horrez gain, 34 diana inguru izango dira urtarriletik ekainera eta azarotik abendura, 9: 00etatik 10: 00etara; 19 dantzari inguru ekainetik irailera, bi orduko iraupenarekin; eta beste emanaldi tradizional batzuk sanferminetan, hala nola Txupinazoa, kalejira edo dantzaldiak.
Iruñeko Gaitarien Bandaren kontratu luzatuan, San Fermin jaietan (Txupinazoa, bezperak, prozesioa eta zortzirena), Erraldoien eta Buruhandien Konparsaren Europako Erregeari laguntzea eta konpartsaren agurra uztailaren 14an, eta beste jai batzuetan parte hartzea, hala nola Batasunaren Pribilegioan, San Saturninon edo Aldapako sanferminetan. Gainera, 34 diana inguru egin behar dituzte urtarriletik ekainera eta azarotik abendura, eta 19 saio ekainetik irailera.
Urtero programatutako betebehar horiez gain, Iruñeko Udalak aukera libreko beste hiru aldiz deitu ahal izango dizkie gaita-jotzaileen bandari eta txistularien bandari, hitzartu ordez, betiere arrazoizko gutxieneko aurrerapenarekin egiten bada, eta udal-kutxetarako inolako kosturik gabe.
