Ospatzekoa eta txalotzekoa da, zalantzarik gabe, atzokoan Rodezno konteak bere plaza galdu izana. Izena eta prozesuaren inguruko eztabaidak egonik ere, poztekoa da berria! Aspaldi ibili da mugimendu memorialista aldaketa hori aldarrikatzen, eta atzokoa horren fruitua da.
Oraingoko erronka, beraz, plazako monumentua dugu. Garaia da horren inguruko eztabaida zabala eta partehartzailea irekitzeko, arkitektura, patrimonio eta artean adituak direnen ekarpenak ere jasotzeko. Ez da makala, ez, erronka hori. Azken batean, galdera ez da erreza: nola uztartu memoria askatzaile eta eraldatzailea arkitektura faxistarekin? Galdera zaila, eta beharrezkoa aldi berean.
Erantzunak irudimena eskatzen du, eta beharbada horretarako lagungarri Oteizaren korearra izan dakiguke. Hortxe dago, mutu, atzoko eta gaurko gerren sufrimenduaren lekuko. Iraganeko irudia, etorkizunerako giltzak dakartzala.